Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problemodpowiedzialnościwfilozofiigreckiej…
15
wskazujenagodziwejejużycie,którełączyzzachowaniamidefensywnymi,to
znaczyznajomośćsztukperswazjistanowiswoistątarczęochronnąprzedtymi,
którzytejsztukinadużywają.Wydajesię,żetendrugiargumentstanowidla
Gorgiaszazłagodzeniekonsekwencjipierwszego.Jeślirzeczywiścietakjest,to
odnosisiętotylkodosamegoGorgiasza,aniedoPolosaczyKalliklesa.Ten
ostatniprzecieżwyraźnietwierdzi,żegłównymcelemretorykijestzdobycie
władzy,przewaginadinnymi.Platonzdajesięchcepokazaćzgubneskutkitezy
omoralnejneutralnościretoryki,dlategoprzyjmujetaką,anieinnąkonstrukcję
dialogu,wszczególnościsekwencjędyskutantówSokratesa
15.
AlaisterMacIntyrewkomentarzudotegoustępuGorgiaszapisze:„Myśl,
żetechnikiperswazjisąmoralnieneutralne,pojawiasięwielokrotniewhistorii
społeczeństwaludzkiego.Aleabymóctwierdzić,żetechnikitesąneutralne,na-
leżyrównieżprzyjąć,żejestrzecząmoralnienieistotną,czyczłowiekdochodzi
dookreślonegoprzekonaniadrogąrozumowania,czywjakiśsposóbpozaracjo-
nalny.Potozaś,abyuznawaćtozasprawęmoralnienieistotną,należałobyrów-
nieżsądzić,żeposługiwaniesięwładzamiracjonalnościprzezczłowiekajest
rzecząnieistotnądlajegopozycjijakoistotymoralnej,toznaczyjestnieistotne
dlatego,czymaonprawodomianaistoty«odpowiedzialnej»,ajegoczynydo
miana«dobrowolnych».Dlategoteżodmiennerozumieniepojęćodpowiedzial-
nościidobrejwolikojarzysięzróżnymistanowiskamimoralnymiwobecstatu-
sutechnikperswazji”
16.WypadasięzgodzićzMacIntyrem,żeprzyzałożeniu
moralnejneutralnościtechnikperswazjirzecząrównieneutralnąmoralniejest
kwestiagenezyprzekonań,toznaczyproblem,czyoparteonesąnawiedzy,czy
nie.Wreszcie,postawatakaskutkujemożliwościąocenyczłowiekajakoistoty
odpowiedzialnej.MacIntyredodajerównież:„Jednymznajbardziejobskuranc-
kichprzymiotówtakichsofistówjakGorgiasz–atakżejegopóźniejszychnastęp-
ców,jakichmaonwśródpolitykówliberalnejdemokracjiwtrakciekampanii
wyborczych,kierownikówkampaniireklamowychiinnychludzizaangażowa-
nychwjawnączyukrytąperswazję–jestgotowośćakceptacjicałejzłożonej
psychologiifilozoficznej.TowłaśnieskłaniaSokratesadotego,abywypraco-
waćargumentdowodzący,żeretorykawcaleniejestprawdziwąsztuką,atylko
zbędnymnaśladownictwemsztuki”
17.Zwyżejprzytoczonychpowodówtezę
ozgubnychkonsekwencjachmoralnejneutralnościtechnikperswazjiwiązałbym
raczejzmłodszymisofistami,aniezsamymGorgiaszem,znająccałokształt
opiniijakąmaonimPlaton,raczejwogólenieprzychylnysofistom.Możnaza-
15Zob.K.Tuszyńska-Maciejewska:Platonaretoryka...,op.cit.,s.55.
16A.MacIntyre:Krótkahistoriaetyki.HistoriamoralnościodczasówHomeradoXXwieku.
Przeł.A.Chmielewski.WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1995,s.61-62.
17Ibidem,s.62.
