Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Rozdział1.Miastoiprzestrzeńpublicznawperspektywiekulturalistycznej
Miasto
Twórcakulturalizmu,FlorianZnaniecki,niesformułowałwłasnejdefi-
nicjimiasta,cowynikałozfaktu,żewswejrefleksjinadmiastemiprze-
strzeniąkoncentrowałsięnaprocesiespołecznegodoświadczaniaprzestrzeni
wkontekścieteoriiwartości1.Traktowałmieszkańcówmiastajakopodmioty
doświadczającemiejskościzarównowkontekścieprzestrzennym,jakispo-
łecznym(Znaniecki,1984:35).PunktemwyjściadlaZnanieckiegobyłotym
samymnpojęciemiastajakocałościnieprzestrzennej,humanistycznej,reali-
zującejsięwdoświadczeniuidziałaniuludzkim”(Znaniecki,1984:34;por.
Jałowiecki,Szczepański,2002:22).Kluczowa,takżezperspektywyniniej-
szejpracy,jesttuzatemrelacyjnośćrozumianajakoodniesienia,mniejlub
bardziejświadome,mieszkańcamiastadoprzestrzenicodziennieiodświętnie
użytkowanej.
Narelacyjność,aleteżsystemowośćmiasta,zwracałuwagęAleksanderWal-
lis,głównyprzedstawicielnurtukulturalistycznegowpolskiejsocjologiimiasta.
Definiujeonmiastojakosystemnzłożonyzdwóchorganiczniepowiązanych
nazasadziesprzężeńzwrotnych,leczautonomicznychpodsystemów-urbani-
stycznegoispołecznego”(Wallis,1990:45).Ztegokrótkiegosformułowania
wynikająistotneimplikacje.
Popierwsze,zakładasięwzajemnywpływnasiebiedwóchkluczowychele-
mentówtworzącychmiasto:społecznościiprzestrzeni.Tenwpływuwidacznia
sięzarównowprocesachwytwarzaniaprzestrzenimiejskiej(Jałowiecki,2010),
jakiwrefleksyjnym(przynajmniejwminimalnymstopniu)odbiorzemiasta
ijegoprzestrzeniprzezmieszkańców.DlaWallisawłaśnietadrugaperspektywa
wydajesięistotniejsza.Piszącorelacjachmiędzypodsystemami,wprowadzaon
pojęciefunkcjonalnegowartościowaniamiasta,którepolegananpoznawaniu
iwartościowaniuposzczególnychprzestrzenimiasta.Sąonepodstawąpodejmo-
waniadecyzjiozachowaniachprzestrzennych,toznaczydecyzjiwyznaczających
celowoukierunkowanesposobyużytkowaniamiastaisposobyjegokształtowa-
nia”(Wallis,1990:47).DlaWallisazatemistotniejszeodwytwarzaniaprzestrze-
nijestkonfrontowaniesięjednostki,grupylubzbiorowości(bonatychtrzech
poziomachzachodziprocesfunkcjonalnegowartościowaniamiasta)zmiejską
przestrzenią.WyznaczonaprzezWallisaperspektywastanowitakżepodstawę
dalszychrozważańzawartychwksiążce.
ZaproponowanyprzezWallisasposóbpodejściadomiastanadaljestak-
tualny.Pomimozmian,jakiezachodząwXXIwieku,wciążkluczowesą,jak
zauważająNeilCampbell,ChristineBerberichiRobertHudson(2012:18),
pytaniaoto,njakodczuwamyprzestrzeń,jakdefiniujemysamychsiebiewrelacji
1Tatematykazostanieszerzejomówionawrozdziałach2.i6.
