Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOŁECZNO-HISTORYCZNEUWARUNKOWANIAŻYCIAMIESZKAŃCÓW...
17
ścidopierowwymiarzemiędzypokoleniowym(Wiese1933,s.110–111)6.
Należypodkreślić,żedlavonWiesegopodstawowąkategoriąsocjologiczną
jestprocesspołeczny.Ztejperspektywynależyrozpatrywaćwszystkieinne
zagadnieniasocjologiczne.Tworyspołecznesąefektemprocesówzbliżania
luboddalaniasięludzi,ewentualniemieszaniasiętychzjawisk.Oprócz
procesuspołecznegozasadniczymipojęciamisą:dystansspołeczny(sozialer
Abstand),przestrzeńspołeczna(sozialerRaum)oraztworyspołeczne(soziales
Gebilde),odpowiadającewspółczesnemupojęciugrupspołecznych.Między
poszczególnymielementamiżyciaspołecznegonastępująasocjacjeidyso-
cjacje,dziękiczemuprocesymającharakterzdarzeńwielokierunkowych.
Przestrzeńspołecznapowstajewwynikutworzeniasiędystansówzarówno
wwymiarzemiędzygrupowym,jakiwewnątrzgruppoprzezwyłanianiesię
procesówintegracjiidyferencjacji(Rybicki1935).
Zasadniczeproblemyzwiązanezterytorialnymipodstawamiżyciaspo-
łecznegowsocjologiiXIXipierwszejpołowyXXwiekudotyczyłykoncepcji
tworzeniarelacjimiędzyzbiorowościamiludzkimiaprzestrzeniągeogra-
ficzno-przyrodniczą,wktórejsięznajdowałyifunkcjonowałyjednostkispo-
łeczne.Wtymsensiezbiorowośćterytorialnaoznaczazbiórludzizamiesz-
kującychokreślonyobszarróżnejwielkości(Malikowski1998,s.80).Fakt
zajmowaniaokreślonegoterytoriumprzezludnośćnieprzesądza,czymię-
dzyjednostkamiwytwarzasięwięźspołeczna.Wsocjologiidrugiejpołowy
XXwiekuzaznaczyłsięnurttraktującytękwestięjakoproblemzwiązany
zeświadomościąspołecznąmieszkańców.Zagadnieniezbiorowościtery-
torialnychzostałouzupełnioneopojęcieprzestrzenispołecznej(Jałowiecki
1988),którewprowadziłdosocjologiiLeopoldvonWiese.Jednakprzestrzeń
wtymujęciuniejestkategoriątylkoanalityczną,leczmasensempiryczny.
Azatemnależyzadaćpytanie,naileterytoriumstanowiwartośćdlazamiesz-
kującejjeludności.Czyelementamiskładowymitejświadomościsąuwarun-
kowaniageograficzneiwaloryprzyrodnicze?Czyteżwwiększymstopniu
6KrytyczneomówieniepoglądówsocjologicznychLeopoldavonWiesegonatentematprzed-
stawiłPawełRybickiw„PrzeglądzieSocjologicznym”wroku1935.Rybickiwskazałnatendencję
doeklektyzmupojęciowegowewolucjimyślisocjologicznejvonWiesego,aleprzypisujetowarun-
kompolitycznympanującymwtymczasiewNiemczech.Podkreślajednocześniewysokąwartość
poznawcząwymienionegodzieła(SystemderallgemeinenSoziologie...),któreoceniajakojednąznaj-
ważniejszychpublikacjisocjologicznychwydanychwokresiepowojennym.Wspólnotyujmujeon
jakotworyspołecznepowstałewwynikuprocesuintegracji„indywidualnychodrębności”.Pomija
jednocześniekwestiewyraźnychnawiązańwkoncepcjachvonWiesegodosocjologiiSimmelaoraz
dystansdopoglądówTönniesa.
