Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
jakkolwieknawetwtakichprzypadkachwiększośćkomentatorówsta-
rasięzachowaćścisłąwięźzprzedstawionąwyżejtradycjąToryustnej.
Możemytutajwyróżnićczterygłównegrupy19:
1.KomentarzebiblijnewjęzykuarabskimzterenówBliskiegoWschodu
iPółnocnejAfryki,wtymdziełaautorówrabanickich,takichjakgaon
SaadiabenJosef(akronim:RaSaG;żyłwAbuSweir,wprowincjiFa-
jum,Egipt882-942iwBagdadzie)20orazSamuelbenChofni(umarł
w1013),czyteżtwórczośćkomentatorówkaraickich,takichjakBen-
jaminbenMoszeal-Nahawendi(NahawandwPersji,IXwiek),Da-
nielbenMoszeal-Kumisi(północnaPersja,drugapołowaIXw.ażdo
pierwszejpołowyXw.,Jerozolima),JosefJakubal-Kirkassani(współ-
czesnySaadiibenJosefowi)orazJefetbenlibnAli(Basra,przełom
wiekówXlXI,Jerozolima).obanurtyrozwijałysięwcieniukultury
islamu,wrelacjidoarabskiejfilologiiorazgrecko-arabskiejfilozofii.
Wzwiązkuzpowyższym,częśćzżydowskichkomentatorówprzejęła
metodyinterpretacyjneitechnikiobjaśnianiatekstuużywanewko-
mentarzachkoranicznych.oileSaadiabenJosefiSzmuelbenChof-
niczerpalizdorobkumędrców(Toryustnej),zwłaszczajeślichodzi
owypowiedzidotycząceprzykazań(micwot),otylekaraiciodrzuci-
litętradycjęidążylidoobjaśnianiaBibliiwyłączniewoparciuonią
samą,podługpryncypiówzbliżonychdopóźniejszejprotestanckiej
zasadysolaScriptura21.
2.KomentarzeautorstwauczonychzterenupółnocnejFrancji,takichjak
MenachembarHelbo(XIw.),SzmuelbenIcchak(powszechnieznany
podakronimemRaszi,Troyes,1040-1105)22,JosefKara(Troyes,urodził
19odnośniedoprzedstawianychponiżejźródeł,zob.I.Kalimi,meRetellingof
ChroniclesinJewishTraditionandLiterature,s.189-242.
20SzczegółowooSadjimGaoniezob.rozdziałdziesiąty,§1.
21Zob.takżeponiżejwrozdzialeczwartym,§2.1.
22TensłynnyinterpretatorPismaŚwiętegoopatrzyłswymikomentarzaminie-
malcałośćtekstuBibliihebrajskiej(zwyjątkiemHi40,25-42,17,KsięgiEzdrasza,
NehemiaszaorazKsiągKronik),atakżewiększośćzawartościTalmudu(wyłą-
czywszytraktatyAwot,Horajot,Nazir,Nedarim,Ta)anit,BawaBatra29ainastępne
orazczęśćMakot).Natentematzob.I.Kalimi,nHistoryofInterpretation”
,s.34-35;
meRetellingofChroniclesinJewishTraditionandLiterature,s.209-216;M.I.Gru-
ber,Rashi)sCommentaryonPsalms(BrillReferenceLibraryofJudaism18;Leiden:
E.J.Brill,2004).
19
