Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
1.Tanaickiemidraszehalachiczne,takiejakMechilta(zbiórmidraszy
związanychzprawodawstwemwKsiędzeWyjścia),Sifra(midrasze
doKsięgiKapłańskiej)czyteżSifre(midraszedoKsięgiLiczbiKsię-
giPowtórzonegoPrawa);
2.Miszna(ok200r.n.e.),TosefaorazBerajtot(odaramejskiegorze-
czownikawliczbiemnogiejאn¶¶ר2npozostałości”czylimateriał,który
niewszedłwskładMiszny);
3.TalmudJerozolimski(ok.400r.n.e.)orazTalmudBabiloński(ok.
500-600r.n.e.);
4.Midraszehagadyczne,takiejakPesiktade-RawKahana(300-400r.
n.e.)midraszRaba,midraszedoKsięgiRodzaju,dopierwszejczęści
KsięgiWyjścia,KsięgiKapłańskiej,KsięgiRut,Estery,Koheleta,czy
Psalmów(SzocherTow);
5.Bogatyzbiórliteraturytargumicznej,międzyinnymiTargumyon-
kelosaiPseudo-JonatanabędąceprzekładamiTory,TargumJonatana
doksiągprorockich(przypisywanyJonatanowibenUzielowi)oraz
rozmaitetargumydoksiąghistorycznych(Estery,Kronik)14.Wypada
tunadmienić,żeterminTargum(dosł.nprzekład”[aramejski])wrze-
czywistościnieoznaczajedynietłumaczeniatekstu,alerównieżjego
parafrazęiinterpretację(por.TalmudBabiloński,Szabat52b;Bawa
Mecija77b,BawaBatra77b)15.
Powyższaklasykaliteraturyżydowskiejstanowizrąbtradycjirabinicz-
nej(tzw.nToryustnej”)iodzwierciedlaoficjalnąwykładnięBibliihebraj-
skiej(Bibliiżydowskiej).Wtensposóbdałapodwalinypodpóźniejszą
żydowskąegzegezę,pobożnośćipiśmiennictwo16.
14opowiązaniachmiędzydwomaTargumamidoKsięgiEstery,zob.B.Grossfeld,
meTwoTargumsofEsther:Translated,withApparatusandNotes(TeAramaicBible
18;Collegeville,MN:LiturgicalPress,1991),s.23-24;odnośnieTargumudoKsiąg
Kronik,zob.I.Kalimi,nTeKeyMethodsofTargumChronicles”
,[w:]C.Gottlieb,
H.Cohen,M.Gruber(red.),VisionsofLifeinBiblicalTimes:EssaysinHonorofMeir
Lubetski(HebrewBibleMonographs76;Shefeld:ShefeldPhoenix,2015),s.177-
199.
15S.M.Wagner,nTranslation,Midrash,andCommentarythroughtheEyesofon-
kelos”
,JBQ38(2010),s.191-201.
16odnośniedoToryustnej,jejmiejscawramachjudaizmuorazrelacjidoTory
spisanej,zob.rozdziałpierwszy,§3.
17
