Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
szebenNachman(NachmanideslakronimRaMBaN;Gerona,1194-
1274),IzajaszzTirany(południoweWłochy,umarłprzed1260),Jakow
benAszer,znanyrównieżjakoBaalhaTurim(aszkenazyjczykurodzony
wNiemczech,przeniósłsiępóźniejdoHiszpanii;1270-1340),który
dokonałstreszczeniakomentarzaNachmanidesadoTory,DonIzaak
Abrabanel(Lizbona,1437-1508,Wenecja)28iwreszcieAbrahamSaba
(1440-1508)29.JakkolwiekibnEzrabyłprzenikliwymiwyrazistym
komentatorem,któregowyróżniałofilologiczno-naukowezacięcie30,
NachmanidesinspirowałsięprzedewszystkimfilozofiąMajmonide-
sa31,zaśpisarstwoAbrabanelanaznaczonebyłoosobistymdoświad-
czeniemurzędnika,tożadenznichniekwestionowałzasadności
28NapisarstwoiścieżkiinterpretacyjneAbarbanelawielkiwpływmiałojego
doświadczeniajakoobywatelaIberiiiItalii,jegoobeznaniezfilozoficznymiteo-
riamiepokiorazosobisteprzeżyciewygnaniazHiszpanii.Tenwybitnyitwórczy
uczonyżyłnastykudwóchepok-średniowieczairenesansu.Napisałkomentarzdo
PięcioksięguMojżesza,ProrokówMniejszychiWiększychorazdoKsięgiDaniela,
obejmującyrównieżwprowadzeniebędąceomówieniemróżnorodnychproblemów
egzegetycznych,teologicznychikwestiipobocznych.Por.,dlaprzykładu,E.Schmuei
-
li,DonIsaacAbravanelandtheExpulsionoftheJewsfromSpain(Jerusalem:Bialik
Institute,1963;Hebrew),s.60-65,71-88;B.Netanyahu,DonIsaacAbravanel:States-
manandPhilosopher(5thed.;Ithaca,NYandLondon:CornellUniversityPress,
1998);E.Lawee,IsaacAbarbanel)sStancetowardTradition:Defense,Dissent,and
Dialogue(Albany,NY:StateUniversityofNewYorkPress,2001);A.F.Borodowski,
IsaacAbravanelonMiracles,Creation,Prophecy,andEvil:BetweenMedievalJewish
PhilosophyandBiblicalCommentary(Frankfurta.M.:P
.Lang,2003).
29odorobkuegzegetycznymAbrahamaSabymożnaprzeczytać[w:]A.Gross,
IberianJewryfromTwilighttoDawn:meWorldofAbrahamSaba(Leiden:E.J.Brill,
1995).
30DostrzectomożnanietylkowkomentarzachRaabydoróżnychksiągbiblij-
nych,alerównieżwjegoogólnymwprowadzeniudoTory(toznaczywnPiątejDro-
dze”).
31RabbiMoszebenMajmon,akronimRaMBaM;Kordoba,Hiszpania,1138-
1204,Fostat,Kair.JakkolwiekprzyjęłosiędatowaćnarodzinyMajmonidesana
rok1135,założenietowydajesięniepoprawne,zob.omówieniezagadnienia[w:]
J.L.Kraemer,nMosesMaimonides:AnIntellectualPortrait”
,[w:]K.Seeskin(red.),
meCambridgeCompaniontoMaimonides(CambridgeCompanionstoPhilosophy;
Cambridge:CambridgeUniversityPress,2005),s.10-57,azwłaszczas.47,przypis1;
tenże,Maimonides:meLifeandWorldofOneofCivilizationsGreatestMinds(New
York:Doubleday,2010),s.23-24.
21
