Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12|wstęp
dów.Brandstaetterprzedstawiałswojepoglądynapolskiantysemi-
tyzm,analizującutworyizachowaniapolskichpisarzy,wtym
twórczośćirecepcjęJulianaUrsynaNiemcewicza.Moimzdaniem,
abyukazaćhoryzontykulturypolsko-żydowskiej,niewystarczy
przedstawićpoglądytylkoautoraJerozolimyświatłaimroku.Wy-
dawałomisięniezbędne,bydlarozjaśnieniaproblematykiantyse-
mityzmupoczątkówXIXwieku,sięgnąćdoźródełhistorycznych
(pracżydowskichipolskich),pozwalającychnaanalizysporuoan-
tysemityzmwprzestrzenijęzykapolskiego(„Badanie”Niemcewicza,
czyliliteratura,historiaiantysemityzm,atutaj:Moszkopolisiruch
haskaliorazNamysłBrandstaetteranadantysemityzmem).
Proces,któryRomanBrandstaetterwytoczyłpolskimpublicy-
stomnacjonalistycznym,zainspirowałmniedorozważenianietyle
sporuokulturężydowską,ile,wkontekścieantysemityzmu,Wsądu”
nadŻydem.Możnapowiedzieć,analizująctekstyantysemickie,że
samobycieŻydemnarażałonaosądzenieiwykluczenie.Antyse-
mityzmmiędzywojennywiązałsięznarastającąsiłąwładzytotali-
tarnej.Ztymizjawiskamicywilizacyjnymipodejmowałspórtakże
Brandstaetter,stądobokczęści„Sąd”nadŻydemprzedstawiony
jesttakżeustępAntysemityzm,dyktaturaihistoria.Obnażaniean-
tysemickiegokłamstwa,któreoddziaływałonakulturęeuropejską,
towalka(polemos)zsamymsposobemantyżydowskiejperswazji.
Brandstaetterjakoartystaipolemistawiedział,żegdzieniewystar-
cząanalizyjęzyka,trzebaużywaćmieczaironii.Teelementydysku-
sjioantysemityzmierównieżwymagałyopracowania,chociażzdzi-
siejszegopunktuwidzeniatrudnobezzaangażowaniauczuciowego
badaćhumoranty-antysemicki(Anty-antysemityzmijęzyksporu
zantysemitamioraz„Humor”anty-antysemicki).
Wtymrozdzialeniemogłozabraknąćproblemuneopogaństwa.
Antysemityzm,mimożeczęstoodwoływałsiędowartościchrześ-
cijańskich,byłdlaBrandstaetteraiinnychtwórcówpolsko-ży-
dowskichpowrotemdosymbolikipogańskiej.Przypominanie
otym,awięctakżeobrona,coparadoksalne,źródłowychwartości
chrześcijaństwa(wrozumieniutakżeogólnoludzkim),byłodlapol-
skichŻ
ydównieladawyzwaniem.Toniezwykleciekawezagadnie-
niewartejestjeszczebardzoszerokiegoopracowania(Religia,po-
gaństwoiantysemityzm).
