Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32|spóromiędzywojennąkulturępolsko-żydowską
ApellipojawiasięwłaśniewWojnieżydowskiej.Jedenzbohaterów
powieści,aktorpochodzeniażydowskiegoDemetriuszLiban,ulu-
bieniecwidzówiprzyjacielcesarzowej,chcezagraćrolęŻ
yda
Apelli–błaznazwodewiluludowego.Jednakmaonprawdziwie
przeżywaćdramatswojejtożsamościetnicznej:WByłobyrzeczą
pięknąodegraćŻ
ydaApellę–niewpostaciograniczonegobłazna,
jakiegourobiłzeńpoglądludu–alewjegoprawdziwymcharak-
terze,zjegożałobąikomizmem,zjegopostamiiniewidzialnym
Bogiem.Bodajjajedynynaświeciepotrafiłbymtouczynić.To
byłobywspaniałe.Aletojestzbytniebezpieczne.[…]Wiedział
otym,żecałaistotaaktorapragnęła–żydowskośćswojąwystawić
wcałejnagościprzedobliczemtegowielkiegoRzymu”67.Inieco
dalejoodbiorzegry:WJaskrawaprawdomównośćobrazu,wktórym
ŻydApellawystąpiłnascenie,sprawiłabóljegooczom”68.Czyż
wtymobrazieniemacałejdramaturgiirozpoznaniatożsamości
kulturowej,gdzietragizm,komizmipedagogiałącząsięwrozpo-
znaniusiebieizawołaniu–jestemŻydem!?
Dramatnapięciamiędzykulturamiantyczną(turzymską,ale
rozumianąjakoklasyczna)ażydowskąmożnaodczytaćjeszczewco
najmniejjednymodniesieniupseudonimuWApella”
69
.Wpiątejsa-
tyrzeHoracegoodnajdujemykilkainteresującychwersów:
Wmawiając,żekadzidłostopiąprogiboże
Bezognia;ŻydApellawtouwierzyćmoże;
Janie,bowiem,żebogówżywotjestszczęśliwy.70
SformułowanieHoracegoWcredatIudaeusApella,nonego”
(w.100)maswoisteznaczenie.Żydtraktowanyjestwtejsatyrze
jakofiguraułomna,pozbawionawyczucia,pochodzącaniejako
spozacywilizacjiopartejnafilozofiiiprawie:ŻydApellawierzy
wzabobony,alenieja–człowiekzwielkiegoRzymu
71
.Spór,wktó-
rympowoływanosięnakulturęantyczną,jakoźródłowądlaEuro-
py,izarazemnegowanowartościkulturyhebrajskiej,byłistotnym
elementemdyskursuwmiędzywojniu,nietylkoodwydaniaznanej
książkiTadeuszaZielińskiegoHellenizmajudaizm,alejużwcześ-
niejprzynegowaniuwartościTalmuduczypowoływaniusięna
helleńskątradycjęwnacjonalistycznychnarracjach.FiguręApellizjej
