Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kulturaitożsamość
|
35
rycerstwaiarystokracji,poczęławywieraćswójwpływinaŻydów,
doktórychdotarłyjużprądyliberalizmuzachodniego.
JawisiętypŻyda,przesiąkniętegokulturąpolskąigłębokotę
kulturęodczuwającego,ogarniętegodążeniemprzyswojeniasobie
tejkultury,azarazempragnącegouzyskaćprzyjęciedospołeczeń-
stwapolskiegonazasadachpełnegouprawnienia.Dążenietoznaj-
dowałozawszeoparcienapoczuciuwłasnejwartościirówności
kulturalnej.JawisiętypŻyda,patriotypolskiego,biorącegożywy
igorącyudziałwżyciuduchowymPolski,taknaterenieKrólestwa
Polskiego,jakiMałopolski”80.
Tendłuższyfragment,zaczerpniętyztekstuwydanegow1925
roku,ukazujebadaczomzasadniczeramywizjinarodowejgłoszo-
nejprzezpolskichŻydów
81
.Diagnozapolskiejkulturyijejzna-
czeniadlaŻydówwydajesiętrafna.Rzeczywiścietrudnomówić
oszerokimwpływietekstówwjęzykupolskimnaspołecznośćży-
dowskądoXIXwieku,skoroniemiałyonedużegowpływutakże
napolskiemasyludowe.Wartotujednakzaznaczyć,choćdodzi-
siajwnikliwychbadańnatentematniema,żeistniejekoncepcja,
reprezentowanamiędzyinnymiprzezStanisławaVincenza,żekul-
turaludowawielonarodowej,pierwszejRzeczypospolitejoddziały-
wałanażydowskiruchchasydzki82.Czyjednakruchtenrozwijał
siędzięki,jakwskazujeOberlaender,otwartościitolerancji,czy
powódbyłgłębszy,tegoniesposóbudowodnićprzydzisiejszym
staniebadań.Jednakjęzykpolskipowszechnieniebyłznany.
AutorniebezprzyczynyprzełomwidziwwiekuXIX.Toniewia-
rygodnasytuacja.Polskabezpaństwa,żyjącadziękirozwojowi
kultury,oddziałujenakulturężydowskąijąbuduje.Językpolski,
literaturapolskastająsięważnymelementemedukacjiŻ
ydów,
którzywidząsiebiejakorównoprawnychpartnerówwtworzącejsię
kulturzeijednocześnieprzyjmujązatękulturęodpowiedzialność,
czująsiępatriotami83.
Przypomnę,nieprowadzącszerszychanalizaniprzywołań,że
aspektbadańnadkulturąpolsko-żydowskąujawniaznaczenie
słownikowewyrazuWŻyd”.Wytyczeniepolaleksykalnegosłowa
WŻyd”manietylkozrelacjonowaćróżnewariantyjegoużycia,ale
matakżenaswójsposóbprzybliżyćjegoszerokiekontekstywmo-
