Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38|spóromiędzywojennąkulturępolsko-żydowską
1.Wnapisanewjęzykupolskimdotyczątematówżydowskich(kry-
teriumtematyczne);
2.autorzyichokreślająsięjakoŻ
ydziimanifestująswójzwiązek
zkulturążydowską(biograficznekryteriumnarodowejikulturo-
wejidentyfikacjitwórców)”93.
Wwieluwypadkachgłoszenieswojejżydowskiejtożsamościmożliwe
byłojedyniepoprzezmediumjęzykapolskiego.Tupojawiasięstosunek
dojęzykapolskiegoipolskiejtradycjiliterackiej.RomanBrandstaetter,
którydoszedłwswoichprogramachdoWpożegnaniamuzyczarnoles-
kiej”,nigdyniezrezygnowałzklasycznejtradycji,awjegorozumie-
niubyłatonapewnoliteraturastaropolska,wtymoczywiścieKocha-
nowski,aleiKoźmian.Byłteżwielkimadmiratoremibadaczem
twórczościMickiewicza.Takwięcwybórjęzykahebrajskiegojakoję-
zykanaroduiwłasnejtożsamościnieznosiłjegotwórczościwjęzyku
polskim–hebraizacjażyciabyłaideą,którągłosiłwjęzykuipoprzez
przykładpolskiegowieszcza94.Prokop-Janiecprzypominajeszcze
odwóchzakresachpojęcialiteraturypolsko-żydowskiej:
1.Wwęższy–gdzieważnebyłopołączeniekryteriumtematyki
utworuikryteriumsamoidentyfikacjinarodowejikulturowejpisarza;
2.szerszy–kiedynaplanpierwszywybijałosiębiograficznekry-
teriumsamoidentyfikacjitwórcy”95.
KiedyRomanBrandstaetterogłaszałw1933rokuprogrampoezji
polsko-żydowskiej,możnabyłoteoretyczniemówićogrupie,którą
dałobysięscharakteryzowaćjakogronopisarzyżydowskichpiszą-
cychpopolsku96–mielibyćoniwopozycjidopisarzypolskich
pochodzeniażydowskiego,którzynieidentyfikowalisięzżydo-
stwem.Jednakwkilkalatpóźniejautorprogramupisał,żejego
koledzyniezrozumieliwpełniidei,któregłosił,niezrozumieli,co
znaczyrozpoznaćibronićswojejżydowskości97.Periodyzacjękul-
turypolsko-żydowskiejzaproponowanąprzezBrandstaetterawarto
zobaczyćwkontekściewyjątkowościnacjonalizmużydowskiego
wPolsce.SamuelImber,wpolemicezKarolemHubertemRostwo-
rowskim,pisał,żepoetażydowski(wrozumieniunarodowy)toten,
ktotworzywjęzykużydowskimlubhebrajskim98.AutorDrogipod
góręodrzucatakietwierdzenie,bypokazać,żesłowopolskietłu-
