Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40|spóromiędzywojennąkulturępolsko-żydowską
maczytęsknotyżydowskiejegoikolegówpopiórze.Piszącypo
polskumająprawodomianapoetyżydowskiego:WGdziezatemtkwi
błądImbera?Tkwiwstosowaniudonaspewnychustalonychkry-
teriówkulturalno-narodowych:ImberzamykaoczynaWYJĄTKO-
WOŚĆnaszejsytuacjinarodowejikulturalnej,zapominanachwi-
lę,żedziejównaszychniemożnamierzyćżadnymiprzyjętymi
kryteriami.Dziejetesąwyjątkowe,niepodobnedodziejów
żadnegoinnegonarodu,istanowiąwsobieautonomiczną,jedno-
litą,aisamorodnącałość.Pojęcienarodużydowskiegolubnawet
żydostwajestchybanajbardziejskomplikowanympojęciemwhi-
storycznej,kulturalnejinarodowejterminologii.Niewolnogo
więcupraszczać.Ztąchwiląbowiemprzekreś-
lamycałąnasząhistoriozofię(podkr.R.B.)”99.
TakżeukazanieprzezemniepolasemantycznegosłowaWŻyd”
uzmysławia,żescenapolemosmiaławieluaktorów,horyzontkul-
turypolsko-żydowskiejjestzatembardzoszeroki.Nasceniesporu
zjednejstronyśrodowiskażydowskie(niejednolite,oróżnychpo-
glądach),zdrugiejnacjonaliścipolscy,różneśrodowiskakatolickie
niechętneŻydom,większelubmniejszegrupyantysemickieczy
wkońcupolskieśrodowiskaliterackie,któremiaływswoimgronie
dośćpokaźnąliczbęznaczącychpisarzypochodzeniażydowskiego.
RomanBrandstaetterwtymwielkimtyglukulturowympróbował
byćsobą,rozpoznawałswojątożsamośćichciał,byinnipotrafili
touszanować.Wwielujednakwypadkachnasceniepolemosbył
samotnymDonKichotem(czyraczejApellą,Romanusem),który
nosiłwsobietradycjęantyku,czułsięspadkobiercąkulturyBiblii
zjęzykiemhebrajskimijakopolonistakochałiznałkulturępolską,
któragotworzyłaiktórąonsamtworzył.
Myślę,parafrazującPaulaRicoeura,żekorzyściązbadaniabio-
grafiiRomanaBrandstaetterawokresiemiędzywojennymjest
otwarciedostępudoproblematykiuniwersalnejpoprzezwyjątek,
jakistanowiniepowtarzalnośćtejpolsko-żydowskiejbiografii.
SprawakulturypolskichŻ
ydów,kulturypolsko-żydowskiejjestnie
tylkointeresującymmateriałemnaukowym,alewydajesiętakże
wyzwaniemdlabadaczywstaleewoluującejmyślidemokratycz-
nejwspółczesnegoświata100.
