Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pierwszyrozwiązujesiębowiemzapomocąmetodempirycznych,czyliodwołujących
siędodoświadczenia.Inaczejjestzproblememfllozoflcznym,niemówiącoproblemie
metaflzycznym,którywychodzipozagranicedoświadczeniazmysłowego,stającsię
problememhiperfunkcyjnym,czylinierozwiązalnymzapośrednictwemzwyczajnych,
zarównowżyciu,jakiwnauce,funkcjiimetodpoznawczych.Itenstanrzeczyodnosi
Pieterdoproblemupsychoflzycznego,któregohiperfunkcyjnośćpoleganatym,iżze-
stawiasięnajednejpłaszczyźnielogicznejdoświadczeniewewnętrznezdoświadcze-
niemzewnętrznym,dopatrującsięwtymrzekomegozwiązkuprzyczynowo-skutkowego.
Innymisłowy,unieważniasiępodstawęwszelkiegobadanianaukowego,jakąjestprze-
ciwstawieniepoznającegoumysłupoznawanemuprzedmiotowi.
Dlaczegoodwiecznepytanieozwiązekduszyzciałemjestnadalproblemem
rodzącymniepokójmyśli?AutorSporuozwiązekduszyzciałemwidzidwajegoźródła.
Pierwszeznichwypływazniepokojącegozadziwieniaróżnicąmiędzyświatemwe-
wnętrznymiświatemzewnętrznym,doświadczeniemwewnętrznymizewnętrznym,
podmiotemiprzedmiotem,zadziwieniapowodującegokrytycznąciekawość,dzięki
którejczłowiekzdobyłwiedzęrealnąoświecie.
Drugiewypływazlękuprzedśmiercią,przedniebytem,któryskłaniaczłowieka
doszukaniaracjonalnychargumentówprzemawiającychzanieprzemijalnościąludzkiej
egzystencji,trwałościąjaźniiprzetrwaniemosobowościnaprzekórśmierci.Zkolei
grozaśmiercinarzucaczłowiekowimetaflzycznedociekaniaoduszy.Jakżetoaktualne
wdobiepandemicznegozagrożeniażyciachorobąCOVID-19czyzbrojnąnapaścią
wojskrosyjskichnaniepodległąUkrainęwlutym2022roku.
Toztychdwóchprzeciwstawnychźródełpsychologicznych,twierdziPieter,bierze
swójpoczątekspórozwiązekduszyzciałem.Spórniemniejzagadkowyitajemniczy,
codawniej,któregodeflnitywnerozstrzygnięciezpowodujegohiperfunkcyjnego
charakteruniejestmożliwe.
Ajednak,ujętyepistemologicznie,anieontologicznie,problempsychoflzyczny,
którywdziewiętnastowiecznejpsychologiieksperymentalnejprzybrałpostaćwywo-
dzącegosięwprostzfllozoflcznychideiBaruchaSpinozy(1632–1677)orazGottfrieda
WilhelmaLeibniza(1646–1716)paralelizmupsychoflzycznego,miałwwiekudwudzies-
tymswoichobrońców.Jednymznichbyłwybitnyepistemologipsychologszwajcarski
JeanPiaget(1896–1980),twórcaepistemologiigenetycznej,któramiaławyjaśniać
procespoznaniazapośrednictwemprocesówjegokształtowaniasię.Takżeidlawspół-
czesnejkognitywistykiproblempsychoflzycznystałsięprzedmiotemzainteresowania.
KsiążkaJózefaPieteraSpórozwiązekduszyzciałemodkrywazjednejstronymiejsce,
jakiewjegobiograflinaukowejzajmowałatrwałapotrzebawiedzy,itowiedzydlaniej
samej,azdrugiej–nastawienienaposzukiwaniesyntezirozprawianiesięzniedostat-
kamiróżnychteoriinaukowych.Leżącaupodłożajegoanalizyhistoryczno-krytycznej
problemupsychoflzycznegoideahiperfunkcyjnegpcharakterumyśleniafllozoflcznego
domagałasię,jaksamprzyznawał,ustawicznegouzupełnianiaosobistejwiedzycorazto
nowymitreściami.Towprawdziezjednejstronybudziłoprzykryniedosyt,alezdrugiej
równoważyłogotrwałymurokiemwiedzynaukowej.
RyszardStachowski
11
