Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powieśćzkrainyarcydzieł
31
wojskowe,polityczneireformatorskiei«kochałsięjakgimna-
zista».Jeżbyłżołnierzem,poetąizdajesię,żepróbowałjakichś
finansowychoperacji.[…].
Wokulskijesttoczłowiek,wktórymmyśl,uczucie,wolaisiły
organicznedosięgnęływysokiegostopnianatężenia.Gdylos
złamałwnimrycerza,obudziłsięuczony;gdyzrobiłgowdow-
cempostarszejkobiecie,ocknąłsię(zpowoduniezużyciasił
fizycznych)kochanek,którystałsięspekulantem.Gdyzginął
kochanekispekulant,ocknąłsięznowuuczony.
DowodemsiłWokulskiegojestbodajmiłość,którawnimdo-
sięgnęłastopniamonomanii.MimotoWokulskiniekwili,nie
wzdycha,leczdziała.Rzucasięnaspekulacje,ażebyzdobyć
samicę,aleoboktegodbaospołeczeństwoioróżnychbiedaków.
Jegoobłędnieparaliżujeanirozumu,aniserca,aniwoli”24.
Wartotuzwrócićuwagęnawyrazyfimonomania”ifiobłęd”.
Należąonedosłownikapsychopatologii.Gdysięrozejrzymypo
powieściPrusa,tozobaczymy,żepróczobrazówkomplikacji
psychicznychocechachnormalnościznajdziemyniemałoopisów
zjawiskzpograniczapatologii.Najobszerniejszyichzespół
widzimywostatnimtomie–wrozdzialefiDuszawletargu”,
przedstawiającymchorobliwązapaśćWokulskiegoprzedjego
tajemniczymzniknięciem.Aleiwwieluinnychmiejscach–nie
tylkowzwiązkuzWokulskim–dowiadujemysięatoohalu-
cynacjach,atooprzywidzeniach,majakachikoszmarach
sennych,atoodewiacjach(fisprawa”pannyIzabelizposążkiem
nagiegoApollina),atoostanach,którepsychoanalizazalicza
dodziedzinypodświadomości,ato–ichybanajczęściej–oróż-
nychodmianachiobjawachdepresjiizaburzeńczyzałamań
nerwowych.
Wroku1886,kiedyPrusszykowałsiędopisaniapowieści,
ukazałsięwWarszawieprzekładgłośnejksiążkiwiedeńskiego
psychiatryRichardaKrafft-EbingaNaszwieknerwowy(Nasze
zdroweichorenerwy).Wroku1888,równocześniewięczod-
cinkamiLalki,ukazałsięwfiTygodnikuMódiPowieści”utwór
