Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powieśćzkrainyarcydzieł
35
Okompozycji,narracjiiproblemachrealizmu
PozytywistyczniopiniodawcyLalkiniemalchóralnieutyski-
walinajejkompozycję.Uważalijązachaotyczną,niezborną,
nieporadną,afinałpowieści–jaktwierdzili–zdradza,żeautor
niebardzowie,coostateczniezrobićzbohaterem.Daremnie
pisarzzapewniał,żecojakco,alekompozycjęprzemyślał,ida-
remniepróbowałjejzałożeniarozszyfrowywaćprzedfizoilami”
–ciwiedzieliswoje,zwłaszczażemieliPrusazaspecjalistęod
nowelistykiifelietonów,czyliraczejzaspecjalistęodmałych
formnarracyjnychizapublicystęniżzapowieściopisarza.Kry-
tycyzfiokolic”roku1890fiodkrywali”nadtokiepskiewLalce
skutkipisaniazodcinkanaodcinek,faszerowaniautworuma-
teriałamizdawniejszychkroniktygodniowychinadmiernego
wydłużaniaepizodów,kiepskozwiązanychalboiwogólenie
związanychzgłównymnurtemakcji.Świętochowskigorszyłsię
niekonsekwencjamifabularnymiorazzwracałuwagęnajego
upodobaniadomikrosocjologii,dodrobnychrealiówżyciaco-
dziennegoidofistworzeńnędznych,marnych,upośledzonych,
azarazemobojętnośćdladoskonalszych,wybranychiznamie-
nitych”32,cojestwprawdziedowodemszlachetnościserca,ale
jednocześnieskutkiemprzypadłości:jestPruskrótkowidzem
iniepotrafiogarniaćszerokiegohoryzontu.PiotrowiChmie-
lowskiemuzdecydowanieniepodobałosięchaotycznewplatanie
dopowieścifiPamiętnikastaregosubiekta”,awsamymfiPa-
miętniku”–bałaganchronologiczny:finiewiadomo,dlaczego
wjednymzurywkówopowiedzianajestmłodośćRzeckiego,ado-
pieropoznacznejprzerwiejegowyprawadoWęgier;podobnie
jakniewiadomo,dlaczegowiadomościopoczątkowychlosach
Wokulskiegopojawiająsiędopierowtomiedrugim”33.Wogól-
ności–Lalkawydawałasiępowieściąowielegorzejfizrobioną”
niż–chwalonezanależytąkompozycję–NadNiemnem(1887)
Orzeszkowej,niemówiącjużowielkichkonstrukcjachfipowieści
