Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
woperacjipodkryptonimemnSzpar”uczestniczylitakżeludzieznajbliższego
otoczeniaambasadora,wtymjegozięć,AndrzejGrochulski,ps.nGrog”.Wtym
samymczasiewPolscetoczyłosięintensywneśledztwoprzeciwkooskarżonemu
ozdradęSpasowskiemu.Wcharakterzeświadkówprzesłuchanowielubyłych
współpracownikówambasadora-wśródnichzarównojegodawnychzwierzch-
ników,jakipodległychmupracowników.Dziwnymtrafemwszyscyoniwyrażali
wzeznaniachswojezdumienie,żedyplomatycznynieudacznikpokrojuSpasow-
skiegomógłzajmowaćtakwysokiestanowiskawpolskiejdyplomacji,zgodnie
przytymtwierdząc,żenieznająodpowiedzinapytanieojegonprotektorów”,
którzystalizakolejnymiawansamiinominacjamiambasadora.Niewątpliwie
strachprzedwładząstanuwojennegomiałwówczaswielkieoczy.
Tymczasem,wwynikudecyzjipaniWandy,polskioryginałtekstuwspo-
mnieńtrafiłzmieszkaniaSpasowskichwOaktonpodWaszyngtonemdoarchi-
wówInstytutuHooverawStanfordzie.Tam,wrazzcałymzbioremdokumentów
ipamiątek,tworzykolekcję,którąnazwanonSpasowskiPapers”.Wrezultacie
wszystkichpowyższychokolicznościpamiętnikiambasadorazostaływpewnym
sensieutrzymanewtajemnicyprzedszerokąpublicznościąpolskąnietylkowla-
tach80.czy90.,aleażdodzisiaj.
Wydarzenia,któresprawiły,żeoRomualdzieSpasowskimusłyszałcały
świat,rozpoczęłysięwsobotępopołudniu,19grudnia1981roku.Towtedy,po
trzydziestupięciulatach,dziewięciumiesiącachijednymdniusłużeniasprawie
komunizmu4,tenPRL-owskidyplomataipartyjnyaparatczyk,oddawnatargany
corazwiększymiwątpliwościami,wymawiasłużbęmoskiewsko-warszawskiemu
reżimowi.WreakcjinawprowadzeniewPolscestanuwojennegoiuwięzienie
przywódcySolidarnościLechaWałęsy,prosioazylwUSA.Tegosamegodnia
wieczoremsamochodyFBIzabierająpolskiegoambasadorazjegowaszyngtoń-
skiejrezydencjiwrazzżoną,córkąizięciem.NazajutrzSpasowskiwygłasza
wDepartamencieStanuoficjalneoświadczenie,którestajesiędlaświatowych
mediówwiadomościądnia,a22grudniaskładawrazzżonąwizytęPrezydentowi
RonaldowiReaganowiwBiałymDomu.Dlaobustronjesttobardzoemocjonal-
nespotkanie,poktórymwydarzasięrzeczniezwykła-Prezydentwsiąpiącym
deszczuosobiścieodprowadzapaństwaSpasowskichdosamochodu,trzymając
ponadcałątrójkąparasol.TakasytuacjaniezdarzyłasięwBiałymDomuani
nigdyprzedtem,aninigdypotem.Polskiewładzekomunistycznenatychmiast
uznająswojegoambasadorazazdrajcęidezertera,aprzebraniwwojskowemun-
durydziennikarzereżimowejtelewizjidoznudzeniapowtarzająoświadczenie
MSZ-etu,wktórympróbujesięuczynićzeSpasowskiegoniezrównoważonego
psychicznierenegata.W1982rokuIzbaWojskowaSąduNajwyższegowWar-
szawiezaocznieskazujegonakaręśmierciiprzepadekmienia.Trzylatapóźniej
RadaPaństwapozbawiagoobywatelstwapolskiego.
PoucieczcepaństwoSpasowscyzamieszkująwVirginii,aambasadorspędza
kolejnelatanapisaniuswojejnspowiedzi”.Amerykaniezapewniająimmieszka-
4
OkreswskazanyprzezRomualdaSpasowskiegowtekściepamiętników.
15
