Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAKSEOLOGIA-NAUKAOSPRAWNYMDZIAŁANIU
odmiennychśrodowisk,wjakichnaukowcydziałali.Kotarbińskibyłflozofem,przedstawicie-
lemszkołylwowsko-warszawskiej,pracującymwPolsce.Misestoekonomistaurodzonywe
Lwowie,pracującywAustrii,SzwajcariiiStanachZjednoczonych.Kotarbiński,budującprak-
seologię,wpierwszejkolejnościzająłsięopracowaniemsystemuterminologicznego,ana-
stępnieklasyfkacjątypówdziałańizestawemzaleceń-dyrektywpraktycznych.Oparłsię
naanaliziejęzykapolskiegoopisującegodziałanie,badałdorobekludzkościzawartywprzy-
słowiach,mądrościach,podaniach,baśniachorazwliteraturzepodkątemodpowiedzina
pytanie,jakskuteczniedziałać.Zdrugiejstronywykorzystałdorobekprekursorównauki
organizacjiizarządzania-Smitha,Taylora,LeChateliera,Fayola,Adamieckegoiinnych
(Świąder,1991,s.50).GłównymprzedmiotemzainteresowaniavonMisesa(2011,s.3)była
jednaznajmłodszychnauk-ekonomia,którąokreślałjakoczęśćrozwiniętej,najbardziej
uniwersalnejnauki,jakąjestprakseologia.Jegozdaniemistniejądwiegłównenaukioludzkim
działaniu:historiaiprakseologia-ogólnateorialudzkiegodziałania.Prakseologiawedług
niegoniejestnaukąempiryczną,opierasięnazbiorzeprzyjętychaprioriaksjomatów,jest
naukąformalnąwrodzajulogikiimatematyki.Naichpodstawiedrogądedukcjimożna
wyjaśnićwszystkiezjawiskadotycząceludzkiegodziałania.Ekonomiawspierasięnaprak-
seologiijakonaucebardziejogólnej,jednocześniestanowijejczęść,alebędącjejczęścią
najlepiejzbadaną,opisanąipraktyczną.Mises,badającdziałaniepojedynczegoczłowieka,
bezwzględunaprzedmiotoweipodmiotoweokoliczności,starałsięjedokładniepoznać,
aleniepoto,byzmienićpodmiotdziałający(istotaprakseologiiKotarbińskiego),leczbydo-
stosowaćdoniegomechanizmyekonomiczne,gospodarcze.Wkonkluzjiswoichrozważań
stwierdził,„żeekonomiajestteoriąkalkulowanegowpieniądzudziałania”(Mises,2011,
s.200).Prakseologięodnosidoteoriiszerszej,ogólnejteoriidziałania,którejprzedmiotem
sąludzkiewybory.Obajuczeni,rozpatrującdziałanie,abstrahowalioddziedziny,wramach
którejwykonywanajestdanapraca,odjejspecyfki.Podstawoweznaczeniemiałodlanich
wykryciecechwspólnychdlaróżnegorodzajuzachowań,uniwersalnychprawrządzących
zachowaniemczłowieka,niezależnieodtego,corobi.KoncepcjeKotarbińskiegoivonMisesa
niekonkurujązesobą,leczsięuzupełniają,sąbardziejkomplementarneniżsubstytucyjne
(Świąder,1991,s.53).
1.4.PRAKSEOLOGIAAPROBLEMATYKAPRAKSEOLOGICZNA
Problematykęprakseologicznąpodejmujesięwkilkupodstawowychdziałachnauki-
wteoriiorganizacji,którazajmujesięorganizacjąjakojednązformzespołowejdziałalności
ludzi,wogólnejteoriiwalki,epistemologiipragmatycznej,metodologiiprojektowania,teorii
podejmowaniadecyzji,teoriieksploatacji.Zagadnieniaobejmująceprakseologięwzbogacił
równoległyrozwójbadańoperacyjnych,teoriiprogramowania,teoriigier,teoriipodejmo-
waniadecyzji.Prakseologiakorzystazdorobkucybernetyki,ekonomii,socjologii,psychologii
iodwrotnie-dorobekprakseologiiwykorzystywanyjestprzezprzedstawicielitychnauk
(Pszczołowski,1978,s.181).Dyscyplinęzwiązanązdziałaniamirzadkouprawiasię,szcze-
gólnienaZachodzie,podpojęciemprakseologii(ang.praxiology),chociażbywautożsa-
mianazteoriądziałania(ang.theoryofaction).Prakseologiaznanajestbardziejjakopolska
specjalnośćsystemowa.Naświecieniemazbytwieluprakseologów,aleproblematykęprak-
seologicznąwdrażajużwielunaukowcówwramachróżnychdyscyplin.Wydajesię,żepowo-
20
