Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SYSTEMY-MYŚLENIESYSTEMOWE
-zamknięte(deterministyczne),októrychsądzisię,żesąodizolowaneodśrodowiska
(zajmujesięnimifzykakonwencjonalna),iotwarte(probabilistyczne)zachowujące
stałykontaktześrodowiskiem;
-techniczne,biologiczneispołeczne(systemydziałania).
Każdyżywyorganizmjestwzasadziesystememotwartym.Utrzymujesięonwstanie
ciągłegodopływuiodpływu,budująciniszczącswojeskładniki,ipókiżyje,nigdynieznaj-
dujesięwstanierównowagichemicznejitermodynamicznej,alepozostajewtzw.stanie
stabilności.Dziękirozwojowifzykiistworzeniuteoriisystemówotwartychodkrytowiele
niewyjaśnionychzjawiskwfzyceibiologiiorazdoprowadzonodowieluważnychwniosków,
m.in.dookreśleniacechyekwifnalności.
Stanystabilnościwsystemachotwartychmająpewneistotnecechy.Aspektbardzocha-
rakterystycznydladynamicznegoporządkuwprocesachorganizmowych(biologia,społecz-
ność)możnanazwaćekwifnalnością(ekwi–łac.aequus-równy;fnalność-łac.fnis-
koniec,fnał).Wprocesachorganicznychtensamstanostateczny,tensamcel,możebyć
osiągniętywróżnychwarunkachpoczątkowychiróżnymidrogami.Wstrukturachpodobnych
domaszyn(systemachzamkniętych)procesyprzebiegajątymsamymutartymszlakiem.
Toznaczy,żestanostatecznybędziezmieniony,jeżeliulegnązmianiewarunkipoczątkowe
lubprzebiegprocesów(vonBertalanfy,1984,s.168).
Wyróżniająctypyfnalności,LudwigvonBertalanfywskazałpozaekwifnalnościąna:
dopasowanie(teleologiastatyczna)-kiedypewienukładmożebyćpożytecznydlaokre-
ślonegocelu,kierunkowośćprocesów(teleologiadynamiczna)-np.kierunkowośćoparta
nastrukturzeoznacza,żeprocestoczysięwtakisposób,iżosiąganyjestokreślonyrezultat,
orazfnalnośćprawdziwą,czylicelowościowość,oznaczającą,żeaktualnezachowaniejest
zdeterminowaneprzezprzewidywaniecelu(stanukońcowego).Jesttuodniesieniedoorygi-
nalnejkoncepcjiArystotelesa,którazakłada,żeprzyszłyceljestjużobecnywmyślachiże
kierujeonobecnymdziałaniem(vonBertalanfy,1984,s.111).
Wśródsystemówotwartychwyróżniasięm.in.systemydziałania(systemycelowodzia-
łające).Odinnychsystemów-nazywanychteżogólnymi-odróżniajeto,żedziałająwnich
ludziejakopodmiotydziałania.Systemyte,określaneteżmianemsystemówprakseolo-
gicznych,zostanąomówionewdalszejczęściopracowania.Systemydziałaniamożnatrak-
towaćjakozbioryelementów,międzyktórymiistniejewzajemnarelacja:strukturazbioru
icharakterrelacjimająsprzyjaćosiąganiucelówsystemu.JózefKonieczny(1983,s.22)charak-
teryzujeponadtosystemdziałaniajakotwórrzeczywistości,który:
-realizujecelowedziałanie;
-możebyćwspółużytecznyzinnymisystemami;
-istniejewtedy,gdyistniejejegorealizator;
-możeskładaćsięzinnychsystemów;
-służyinnymsystemom,alerównieżsłużysobie;
-jestzabezpieczanyprzezinnesystemy,aletakżeprzezsiebie;
-możesięzmieniaćidoskonalić;
-trwawczasieimaskończonątrwałość;
-zużywasięiwymagaodnowy;
-możebyćzdatnyiniezdatny;
-możepomagać,aleteższkodzićczłowiekowi.
28
