Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
16
wRosji,wkrajucarów.Ludrosyjskilubi,gdynaczelepaństwa
stoijedenczłowiek”.Kreującsięnaprostegoczłowiekazludu,
ajednocześnienawszechmocnegoojcanarodu,Stalinwyszedł
naprzeciwoczekiwaniomtegożludu-stałsię„czerwonymca-
rem”.ZaktualizowałopracowanąstolatwcześniejprzezSier-
giejaUwarowapodstawęideologicznąImperiumRosyjskiego,
trójjedynąformułę„prawosławie-samodzierżawie-narod-
nost�”(świeckiodpowiedniktriady„Bóg,Car,Ojczyzna”),
zastępującjedynieprawosławiekomunizmem.Coniezwykle
istotne,nawetstalinowskieokrucieństwostałosięwpew-
nymsensieprzedmiotemkultu.Budowapotężnego,uprze-
mysłowionegopaństwa,któreostateczniepokonałowwojnie
IIIRzeszęiuchroniłonietylkoRosję,alerównież„całyświat”
przedbrunatnązarazą,wymagałapoświęceń.Milionyofiarsta-
linowskiegoterrorujawiąsięztejperspektywyjakocena,którą
wartobyłozapłacićzadumęzwielkiegoimperium,zawieczną
sławępogromcówfaszystowskiegosmoka.
Bezwzględnyprymatpaństwaczyzbiorowościnadjed-
nostkąniejestwynalazkiembolszewików.Jestnatomiast
mocnozakorzenionywrosyjskiejkulturze.Wyrastazarów-
noztradycjiświeckiej(gminawiejska-obszczina,połączona
więzamiodpowiedzialnościzbiorowej,takzwanejkrugowej
poruki),jakikulturyprawosławnej(soborowośćjakopo-
nadindywidualnawspólnotawiernych,pojęcie„rabaBożego”,
któregooddanieBogujużnapoziomiesemantycznymsięga
dalejniżwprzypadkukatolickiego„sługiBożego”).General-
niejednaknawetwśródwspółczesnychstalinistówdominuje
ukształtowanepodwpływemXXzjazduKPZRprzekonanie,
żeofiaramiStalinabyliprzedewszystkimnietylezwyklioby-
wateleZwiązkuSowieckiego,cowysokopostawienidziała-
czepartyjni.Paradoksalniewsposóbniezamierzonyreferat
Chruszczowaprzyczyniłsięzatemdoociepleniawizerunku
tyranawoczachszerokopojmowanego„prostegoludu”.Czyli
