Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
7
rok315p.n.e.,odktóregoproponujęrozpoczęcieanaliz.Rzeczjasna,nie
okonkretnymrokunależymówić,leczozmianiesytuacjihistorycznej,
któraspowodowałazmianępostaciświata,jakwyraziłatoJ.Gajda-
-Krynicka:nświata,wktórymupadłymurypolis”3.Wciągużyciajedne-
gopokolenia,doszłodozmianynaniebywałąskalę.Grecyzwyciężając
Persów,rozszerzyliswojepanowanienapraktyczniecałyówczesnyświat
starożytny.Wwynikutychwydarzeńpojawiłasięcałkowicienowarze-
czywistość,ozupełnienowejpostaci,którązywykliśmyokreślaćmianem
epokihellenistycznej4.Dzisiaj,spoglądajączperspektywyhistorycznej,
zdolnijesteśmyocenićskalęzmianiwpływu,jakiokrestenwywarł,
przedewszystkim,nakształtowaniesięstylueuropejskiegomyśleniaieu-
ropejskiejkultury.Grecjazostałanamndana”główniepoprzeztradycję
iprzekazepokihellenistycznej.Epokatazainicjowałarozszerzeniesię
kulturygreckiejnacałyówczesnyświat,iprocestenwpewnymsensie
trwadodniadzisiejszego.Chodziprzedewszystkimotenrodzajpostawy
wobecświata,wktórejuznajesię,żeprawdaojegonaturzenieogranicza
sięwyłączniedotego,cowidzialne.Zaufaniedointelektualnegooglądu
izdolnościpoznanianaturyświatamocąintelektualnejanalizy,spowo-
dowałoswoistąrewolucję,którejtreśćstanowiistotęwspółczesnego
pojmowaniaświata.GdybyGrecyzaufaliwyłącznieopisowiwidzialnego
świata,naukaifilozofianiemogłybypowstać.Dysponowalibyśmyjedy-
niezmysłowymoglądemzjawisk,którydałbywyłączniemożliwośćich
klasyfikacjiiwykorzystaniategoopisuwniewielupraktycznychdziała-
niach.Zrozumienieistotyzjawisk,mechanizmówichfunkcjonowania,
prawizasaddecydującychosposobachichbytowania,byłobyniemoż-
liwe.Pozwalatojednocześniezrozumiećistotęprojektuplatońskiego,
któregosensembyłozałożenie,żeto,cowidzialnezmysłowo,jestwtórne
względemtego,cowidzialnemocąintelektualnegooglądu.Oznaczałoto,
żeprawdaorzeczywistościniedotyczywyłączniezjawisk,leczufundo-
wanajestnaniejawnychzasadachiprawidłowościach,doktórychdostęp
mamyjedyniezapomocąintelektualnegooglądu.Możnauznać,żejestto
3J.Gajda,Gdyrozpadłysięścianyświata.Teoriewartościwfilozofiihellenistycznej,
Wrocław1995.
4Zob.J.G.Droysen,GeschichtedesHellenismus,3Auf.3Bde,Tübingen1952-1953;
F.Uberweg,DiePhilosophiederAntike,Bd.4.DiehellenistischePhilosophie.Her.
H.Flashar,Basel1994;W.K.C.Guthrie,AHistoryofGreekPhilosophy,Cambridge
1965-69;L.Russo,Zapomnianarewolucja,przeł.I.Kania,Kraków2005.
