Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
księgikamienne,brązowe,żelazne,leczgdzieżkluczedoichtrafnego
odczytania?Gdzieżpewność,jakimwłaśnieszczepomzabytki
przyznawać?Coupoważniadołączeniazmienionychformkulturyze
zmianąsamejnarodowości,jakąarcheologowiedoniedawnajeszcze
zbytskwapliwieichętnieprzypuszczali.
Rozkopynaziemiachlitewskichdostarczająnajciekawszychrzeczy;
wspomnijmychoćbyowełotewskie„łodziediabelskie”(kamienie,
ułożonewformiełodzi,otaczającegrób,pochodzeniazdajesię
germańskiego)lubfaktznacznego,bliskiegopokrewieństwapomników
nordyjskich,litewskichapruskich,epokiżelazaiwpływówrzymskich,
epoki,urywającejsięnagleizupełnie,azastąpionejcałkieminną—
przewrótodnosząarcheologowiedoczasu450–500latpoChr.iłączą
zruchamiSłowian.Wszystkotojednakniepewnedotąd,niezupełne,
trudnosięnatymopieraći,chociażnieprzeczymy,żeprzyszłe
badaniarozwiążąniejednązagadkę,naraziepowtórzymyzaGrimmem
(Jak.):„sąonarodachżywszeświadectwaniżkości,zbrojeigroby,
jest—językich”,ipoprzestaniemynazestawieniufaktów,jakie
lingwistykawydobyła.
Niechajjednakczytelniknieobawiasię,żepoczęstujemygoznowu
owymciąglepowtarzanymkreśleniembytuprzedhistorycznegona
podstawiedatjęzykowych,gdziewtęsamązawszeawąską,
etnograficznąramkę,razsłowiańskie,toznowugermańskielubitalskie
alboinnewyrazy„pierwotne”wstawiają.Niemyślimyprzecież
dziejówLitwywyczerpywać,chcemytylkozwrócićuwagęnafakty,
płynącedlatychdziejówobficiej,niżnp.dlasłowiańskich.
Jedenztakichciekawych,anowychzupełniefaktów,tozależność
słownictwajęzykówfińskichodlitewskiego;fakt,rzucającyjaskrawe
światłonaczasyistosunki,dojakichżadne,choćbynajdawniejsze,
źródłaniedocierają;fakt,dozwalającynamrozpoczynaćdzieje
litewszczyznyocałewiekiwcześniejniżsłowiańskie.
Finowiezachodni,wszerszymznaczeniutejnazwy,obejmującym
Finówwłaściwych(dzisiejszejFinlandii,zachodnichJamówi
wschodnichKarelów),nielicznychWotówiWepsówzaŁadogąi
Oniegą,Estów,wEstonii,Liwów(nacypluKurlandzkimwliczbie3
000osóbpozostałych)iKurów(wygasłychdziśzupełnie),zapożyczyli
setkęwyrazównajpierwotniejszejkulturyodLitwinówwtychjeszcze
czasach,kiedynietylkosamitworzylijednośćjęzykową,lecznie
zerwalibylispójniznadwołskimiFinami,mianowicieizMordwą.Jest
