Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
znajbardziejnaturalnychprocesówmyślowychczłowiekasytuujejąjako
zjawiskopoważneigodneantropologicznejrefleksji.
Naprzeciwległymbiegunieznajdująsięzkoleiwypowiedzi,których
autorzyodmawiająutopiijakiejkolwiekpowagi,uznającjązafałszimani-
pulację.TakwięcŁukaszStefaniakwewstępiedoswojejksiążkiUtopizm:
źródłamyśloweikonsekwencjecywilizacyjnetwierdzi:
Celemniniejszejpracyjestukazanieniedorzecznościkoncepcjispołecznych
inspirowanychmyśleniemutopijnym.Natomiastcelemszczegółowymjest
przedstawienieidealistycznychźródełutopizmuorazjegonegatywnychskut-
kówcywilizacyjnych.Byosiągnąćzamierzonycel,przyjrzęsięzarównohisto-
rycznemurozwojowimyśliutopijnej,jakrównieżpostaramsięprzeprowadzić
filozoficzneuniesprzecznienieutopizmuorazukazaćjegoprzejawywżyciu
społecznym.Tezamoichrozważań:utopizmjestniezgodnyzludzkąna-
turą,maswekorzeniewidealizmieorazpowodujetotalitarnekon-
sekwencjecywilizacyjne,czegoprzejawemjestmonizmkulturowy
orazdegradacjabytuosobowego13.
Tobardzoznamiennygłos,ilustrującyniechęćwobecutopii,zjaką
mamydoczynienianietylkowpublicystyce,aletakżewpoważnychroz-
ważaniachfilozoficznychczynaukowych.Niechęćwobecutopizmu,nawet
wobecsamegoterminu„utopia”,traktowanegojakoinwektywawdyskur-
siepolitycznym,najczęściejwynikazestanowiskkonserwatywnych,jak
bytonazwałKarlMannheim–„ideologicznych”,dlaktórychjakakolwiek
zmianastatusquomożestanowićzagrożenie14.
Jakwidać,trwałośćzjawiskautopiiwżyciuintelektualnymZachodu
jestwręczzastanawiająca,mimożeśrodekciężkościwdyskusjinaduto-
piąprzesunąłsięodkwestiiliterackichkuanalizieutopijnegosystemu
myśleniaczykrytycezastosowaniawpraktyceutopijnychmodeliorgani-
zacjispołecznej.
Dziśutopiabywarozumiananatrzysposoby.Najczęściejpiszesięoniej
jakoospecyficznym,odrębnymodinnychsposobiemyślenia(m.in.Karl
Mannheim,RobertNozick15).JaktwierdziłMannheim,świadomośćuto-
pijnatotaka,
(...)któraniepokrywasięzotaczającymjąbytem.(…)Taniezgodnośćobjawia
sięzawszewtensposób,żetakaświadomośćwprzeżywaniu,myśleniuidziała-
13Ł.Stefaniak,Utopizm:źródłamyśloweikonsekwencjecywilizacyjne,Wydawnic-
twoKUL,Lublin2011,s.11(podkreślenieautora).
14Por.K.Mannheim,Ideologiaiutopia,przeł.J.Miziński,WydawnictwoAletheia,
Warszawa2008,s.130–140.
15R.Nozick,Anarchia,państwoiutopia,przeł.P.Maciejko,M.Szczubiałka,
WydawnictwoAletheia,Warszawa2010.
