Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
niuorientujesięnaczynniki,którychów‘byt’jakourzeczywistnionyniezawiera.
(…)utopijnąbędziemynazywaćtylkotaką‘transcendentnąwobecrzeczywi-
stości’orientację,która,przechodzącdodziałania,jednocześnieczęściowolub
całkowicierozsadzaistniejącywdanymczasieporządekbytu16.
Utopiajesttraktowananietylkojakopewnaideapolityczna,aleteż
jakowogólesposóbuprawianiarefleksjispołecznej,politycznej,nawet
filozoficznej,którejistotnącechąjestwytwarzanieprojektówgwarantują-
cychlepsząprzyszłośćdlaludzi.Niezależnieodtego,czychodzioproste
wyobrażenianatematpozbawionegotroskżycia,jakantycznelegendy
oszczęśliwychwyspach,czykompletnesystemypolityczne,jaksocjalizm
(nieważne,czyakceptowany,czyodrzucanyprzezbadacza),sąpostrze-
ganejakoprzejawymyśleniautopijnego,będącegojednązgłównychsił
napędowychdlazmianspołecznychidającegosięodnaleźćwcałejhisto-
riizachodniejcywilizacji17.JakzauważająChristopherGreyiChristiana
Garsten,„podstawowąliniąmyśleniautopijnegojestaranżacjaaktywno-
ściludzkiej”,obojętnie,czyjesttodziałalnośćzorganizowana(jakwkla-
sycznychutopiach),czynie(utopiespołeczeństwaabsolutniewolnego).
Myślenieutopijnezatemopierasięnadwóchpytaniach:„jakmożliwejest
działaniewspólne,czyludzkadziałalnośćmożebyćskoordynowana”oraz
„wjakisposóbabsolutniewolnaludzkaaktywnośćmożebyćzgodnazpo-
trzebamiogółu”18.
Wniecowęższymzakresieutopiajestrozumianajakokonkretnypro-
jektorganizacjispołeczeństwa,występującywformieliterackiejlubreal-
niewcielanywżycie.JakpiszeMichałŁuczewski,konkretneutopiepoli-
tycznecechuje:dokładność(szczegółowoobejmująwszystkiesferyżycia),
całościowość(dotycząwszystkichinstytucjipaństwa),radykalnaniezgoda
naświat(obecny),brakanalizyaktualnychinstytucji,maksymalnewyma-
ganiecałkowitejrealizacji,stworzeniewizjidoskonałegoczłowieka,rady-
kalność,jedyność,powszechność,wiecznośćibędąceichcelemmaksy-
malneszczęścieludzi19.Dlategoteżutopiajakoprojektpolitycznymatrzy
podstawoweznaczenia:„projektuidealnychwarunkówdlasamorealizacji
człowiekaiprzebudowyludzkiejpsychiki”,„projektuidealnejwspólnoty”
oraz„projektuidealnegospołeczeństwa”20.
16K.Mannheim,dz.cyt.,s.229.
17Zob.Z.Bauman,Socjalizm.Utopiawdziałaniu,przeł.M.Bogdan,Wydawnictwo
„KrytykiPolitycznej”,Warszawa2010,s.11.
18Ch.Grey,Ch.Garsten,OrganizedandDisorganizedUtopias:AnEssayonPre-
sumption[w:]UtopiaandOrganization,s.9.
19M.Łuczewski,Utopiaikonserwatyzm,„EdukacjaFilozoficzna”2000,vol.30,s.43.
20Tamże,s.40–41.
