Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
litycznymi.JestbowiemzasadniczaróżnicamiędzypismamiThomasa
More’aczyFrancisaBaconaaprojektamiHenriegodeSaint-Simonaczy
Charles’aFouriera.Zczasowejperspektywymożnazauważyćmiędzynimi
pewnepodobieństwopostawiidei,aletwórcyrealnychkoncepcjipoli-
tycznychniewymyślaliliterackiejfikcji,araczejutopijnymifikcjamibyli
zainspirowani.
Byćmożeźródłonieporozumieniamiędzypolitycznymaliterackim
traktowaniemutopiiwynikazdwoistościjejpraźródła,zajakieuważasię
pismaPlatona.Dlawielubadaczyjasnejest,żejakkolwieknowożytnauto-
piapowstaław1516roku,tozajejprecedensynależyuznaćplatońskie
dialogi(doktórychzresztąThomasMoreodwołujesięwswoimtekście).
Tymitekstamipierwszymisą:Państwo,TimajosiKritias.JakpiszeMa-
rekWiniarczyk,najstarszązachowanąwcałościutopiąjestPaństwoPla-
tona,choćtutrzebaodrazuzaznaczyć,żetrudnojeuznaćzautopięsensu
stricto23.MimoróżnicformalnychPlatońskakoncepcjapaństwamoże
zcałąpewnościąstaćzaprzekonaniem,żeistotąutopiijestwłaśnieukaza-
niesprawnej,racjonalnej,idealnejorganizacjipolitycznej.Jesttozpew-
nościąstanowiskosłuszne,jeślizaprzywołanymautoremstwierdzimy,że:
Zautopięsensustrictouznaję(…)utopiępolityczną,natomiastpojęcie„utopia
mityczna”lub„deskryptywna”lepiejjest,moimzdaniem,zastąpićokreśleniem
„motywyutopijne”24.
Jeślijednakwczytamysięwutwory,któreod1516rokutworząkanon
literaturyutopijnej,tookażesię,żeraczejbliżejimdoPlatońskichfikcyj-
nychkoncepcjizKritiasaiTimajosaniżdoPaństwa.Opowieściomitycz-
nychAtlantachewokująobrazyszczęśliwegopierwotnegoświata,gdzie
żyjelud,wktórymtrwawciążcząstkaboskiegoświatła,którepóźniejzo-
stanieutracone.
120/D-E/przezwielepokoleń,pokądimstarczyłonaturyboga,słuchalipraw
iodnosilisiężyczliwiedobóstwa,któregokrewwnichpłynęła.Ichpostawa
duchowanacechowanabyłaprawdąizewszechmiarwielkością.Łagodność
irozsądekobjawialiwstosunkudonieszczęść,któresięzawszezdarzają,
iwstosunkudosiebienawzajem,więcpatrzylizgórynawszystko,zwyjątkiem
dzielności,wszystko,cobyłowdanejchwili,uważalizadrobiazgilekkoznosili,
jakbyciężar.
23Zob.M.Winiarczyk,UtopiewGrecjihellenistycznej,WydawnictwoUniwersytetu
Wrocławskiego,Wrocław2010,s.27.
24Tamże.
