Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Genezareferendarzasądowego
kraju”28.Podobnągwarancjęprawadosąduotrzymałapolskaszlachta
wprzywilejuneminemcaptivabimusnisiiurevictim(tzw.przywilejjedlneń-
sko-krakowski,lata1430-1433)29.Podkreśleniawymaga,żetepoczątkowe
regulacjeprawadosądubyłyzbioramiprzywilejówstanowychrozumianych
niejakoprzysługującakażdemuczłowiekowigwarancjaochronyjegopraw,
alewynikającaściślezprzynależnościdodanejgrupyspołecznej30.Zmianę
takiegostanowegoodniesieniaprawadosąduprzyniosływiekiXVIIiXVIII
wwynikumającychswójpoczątekwepoceodrodzenia,arozwijanych
wczasachoświecenia,poglądówszkołyprawanaturywyrażonychgłównie
wdziełachHugoGrotiusaOprawiewojnyipokojuz1624r.31,Thomasa
HobbesaLewiatanz1651r.32,JohnaLockaDwatraktatyorządziez1690r.33,
SamuelaPufendorfaOprawienaturyinarodówz1672r.34Przedstawiciele
tejszkołygłosili,żewstanienaturyistniejącymprzedpowstaniemspołecz-
nościludziekorzystalibezprzeszkódznieodłącznieprzynależnychich
człowieczeństwupraw:dożycia,wolności,równości,atakżewłasności.
Szkołaprawanaturynieodwoływałasiędouzasadnieńreligijnych,odcho-
dzącodteocentryzmuzwracałasięwstronęantropocentryzmu.Powstanie
szkołybyłopoprzedzonepowstaniemwXVIwiekuruchureformacjigłoszą-
cegoistnieniesferyżyciaczłowieka-przedewszystkimjegosumienia-
pozaingerencjąikontroląwładz35.
Napodłożuszkołyprawanaturywyrosłateoriaumowyspołecznej,która
opierałasięnaprzekonaniu,żeporzuceniestanunaturyiutworzeniespołe-
czeństwaspowodowałozmianękontekstuprawdotychczasprzysługujących
28J.Kołaczyński,A.Krzywonos,Prawodosądu(w:)PrawaiwolnościobywatelskiewKonstytucji
RP,red.B.Banaszak,A.Preisner,Warszawa2000,s.728.
29J.Bardach,Monarchiastanowa(w:)J.Bardach,B.Leśnodorski,M.Pietrzak,Historiaustroju
iprawapolskiego,Warszawa1998,s.91-92.
30TakB.Banaszak,Prawokonstytucyjne,Warszawa2001,s.432.
31H.Grotius,Oprawiewojnyipokoju,Warszawa1957.
32T.Hobbes,Lewiatan,Warszawa1954.
33J.Locke,Dwatraktatyorządzie,Warszawa1992.
34Powstaniaprzekonaniaoistnieniuprawanaturyniemożnałączyćtylkozprądamiintelektual-
nymitychepok.Opowiadaniesięnietylkozaistnieniem,aleizaobowiązywaniemnormwyższych
idoskonalszychodnormprawapozytywnego,ustalonychzwyczajamilubaktamiustawodaw-
czymi,byłojużwyznaniemetycznymifilozoficznymHomera,późniejzaśArystotelesa(384-322
p.n.e.)wjegoEtycenikomachejskiej-zob.S.Grzybowski,Dziejeprawa...,s.153.
35R.Kuźniar,Prawaczłowieka.Prawo,instytucje,stosunkimiędzynarodowe,Warszawa2004,s.22.
26
