Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Genezareferendarzasądowego
Takirozwójideiprawadosądudoprowadziłdojejprzeniknięciadoaktów
normatywnych.Widaćtowpierwszychaktachprawnychodnoszącychsię
doprawczłowieka,takichjakangielskiePetitiononRightsz1628r.40iHa-
beasCorpusz1679r.41,którypozwalałnasądowezbadanielegalności
uwięzieniaczyinnychformograniczeniapraw,nawiązującwtychrozwią-
zaniachdopoglądówszkołyprawanatury,coprzekraczałobarierystanowe
ispełniałorolęgwarancjiprocesowychprawjednostki42.W1791r.dokonano
konstytucjonalizacjiprawjednostki,dołączającdouchwalonejw1787r.
KonstytucjiStanówZjednoczonych43,tzw.BillofRights-10poprawek
gwarantującychprawapodstawowe44.
DoniosłeznaczeniedlakonstytucjonalizacjiprawczłowiekawEuropie
miałafrancuskaDeklaracjaPrawCzłowiekaiObywatelaz1789r.Głosiła
koncepcjeprawnaturalnych,umowyspołecznej,podziałuwładzy,racjona-
lizmu.Stwierdzała,żeludzierodząsięipozostająwolniirówniwswoich
prawach,aróżnicespołecznemogąbyćtworzonejedyniezewzględów
użytecznościpowszechnej.Wśródprawczłowiekaproklamowała,żenikt
niezostanieoskarżony,aresztowany,czyuwięziony,jaktylkowprzypadkach
określonychwustawieiwedługformwniejprzewidzianychorazżenikt
niemożebyćkaranyinaczej,niżtylkonamocyustawywydanejiogłoszonej
przedpopełnieniemprzestępstwa.Wyrażonawniejzostałatakżezasada
domniemanianiewinności45.GwarancjeprawczłowiekaujętewDeklaracji,
astanowiąceobecnieelementprawadosądubyłyjednocześniezałożeniami
zamierzonegokodeksucywilnego(nazywanegoKodeksemNapoleona)
mającegozapewniaćochronęobywatelaprzedzbytdalekosięgającąingeren-
cjąpaństwaorazzabezpieczeniewolnościobywatela46.Znalazłyonetakże
wyrazwkonstytucjiokresuWielkiejBurżuazyjnejRewolucjiFrancuskiej
z3września1791r.,którejnpostanowieniafundamentalne”odnosiłysiędo
statusuobywateliwaspekciefunkcjonowaniaorganówwładzypaństwowej.
40H.Barnett,Constitutional&AdministrativeLaw.EightEdition,NewYork2011,s.29.
41E.M.Freedman,HabeasCorpus.RethinkingtheGreatWritofLiberty,NewYork2001.
42B.Banaszak,Prawokonstytucyjne,Warszawa2001,s.434.
43J.Justyński,KonstytucjaStanówZjednoczonychAmerykiwperspektywienaukhistorycznych
iprawnych,Toruń1988,s.5,60-69.
44B.Banaszak,Prawokonstytucyjne...,s.434.
45A.Łopatka,Prawoznawstwo,Warszawa2001,s.160.
46S.Grzybowski,Dziejeprawa...,s.193.
28
