Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Zagadnieniawstępne
dwóchpodejść:opisowegoistochastycznego.Zpodejściemopisowymmamydo
czynieniawówczas,gdydanepochodzązesprawozdawczościstatystycznej,która
wprzeważającejmierzenosicechębadaniapełnego.Zjawiskaspołeczneiekono-
miczneobjętezakresemcentralnejsprawozdawczościstatystycznejodnosząsię
zwykledoprzestrzennychjednostekadministracyjnych,jednostekczasu,seg-
mentówlubsektorówgospodarkiitd.Ujęcietychzjawiskjestdeterministyczne,
apodejściebadawczejestopisowe.Wielkości,zapomocąktórychopisujemyzja-
wiskaipopulacje,niemającharakterulosowego;sązmiennymiwzwykłymsen-
sie.Podejściestochastycznewynikazlosowegocharakterupróby,którąwybie-
ramyzpopulacjiopewnymrozkładziedlaceludanegobadania,lublosowo
zaplanowanegoeksperymentu,którymacharakterpowtarzalny.Takiepodejście
wymaga,abycechy,zapomocąktórychcharakteryzujemyobiekty,traktowaćjako
zmiennelosowe.
Różnicapodejśćodpowiadaturozróżnieniumiędzystatystykąopisowąain-
dukcyjną.Azatemwopisowympodejściunieinteresująnaswłasnościstocha-
stycznezbioruobserwacji.Macierzobserwacjijestpoprostuzbioremdanych.
Analizującje,niewchodzimywnaturęmechanizmu,którytedanegeneruje(zob.
Jajuga,1993).Badaczainteresująprzedewszystkimpodstawowecharakterystyki
opisującezbiórobserwacji.Wpodejściustochastycznympodstawowymelemen-
temjestwnioskowanieopopulacjinapodstawiezbioruobserwacji.Wieleproba-
bilistycznychprocedurznanychzanalizyjednowymiarowejmatuswojerozsze-
rzenie.
Podstawystatystycznejanalizywielowymiarowejsięgająroku1883,kiedyto
F.Galton
4określiłcelstatystykijakoposzukiwaniemetodbadaniadużejliczby
powiązanychfaktóworazwyrażaniaichwsposóbzwięzłyisyntetyczny(zob.
Maxwell,1977).Pojęciedużejilośćdanychniedotyczyzatemliczebnościpróby,
leczliczbyrównocześnierozważanychzmiennych,aówzwięzłyopissprowadza
siędowzględniemałejliczbyparametrów,takabyichinterpretacjabyłaułat-
wiona.Idea,którapóźniejzaowocowałakonkretnymimetodami,jestzawszegod-
nauwagi,aleniemniejważnyjestaspektpraktyczny.Manly(1986)twierdzi,że
rozwójmetodwielowymiarowejanalizystatystycznejrozpocząłsięnadobre
wroku1898,kiedytoH.Bumpuszgromadziłdaneopięciucechachmorfo-
logicznychwróbli,którezginęływczasiebardzosilnegosztormu.Porównanie
pomiarówutychptakówiuptaków,któresztormprzeżyły,miałosłużyćwyka-
zaniu,żeptaki,którezginęły,zginęłynieprzezprzypadek,leczwskutekfizycznej
4SirFrancisGalton(1822–1911),angielskinaukowiec;przyrodnik,antropolog,lekarz.Pionier
użyciaodciskówpalcówjakometodyidentyfikacjijednostek;prekursoreugeniki.Twórcakoncepcji
regresjiikorelacji(w1877r.wprowadziłwspółczynnikkorelacjijakomiaręzależnościdwóch
zmiennych).Zainicjowałzastosowanie„statystykikorelacyjnej”weksperymentachpsychologicz-
nych.
