Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Statystycznydrogowskaz2
wieloczynnikowA
AnAlizAwAriAncji
interAkcjAzmiennych
Częstowięcuwzględniamywnichdwie,trzy,anawetwięcejzmiennych(choćich
nadmiernepomnażaniewcaleniejestwskazane;zob.BedyńskaiCypryańska,2013,
rozdział1),zktórychkażdamożebyćmierzonanadwóchlubkilkupoziomach.
Wprzypadkachtakichwieloczynnikowychschematówbadawczychdoanalizy
możemywykorzystaćbardziejzłożonytypanalizywariancji–wieloczynnikową
analizęwariancji,którapodobniejakjejodmianajednoczynnikowamożebyć
stosowanawwersjidlazmiennychmiędzyobiektowych(zob.rozdział3),wwersji
dlazmiennychwewnątrzobiektowych(zob.rozdział6),atakżewtzw.schematach
mieszanych,wktórychwystępujeprzynajmniejjednazmiennamiędzyobiektowa
iprzynajmniejjednazmiennawewnątrzobiektowa(zob.rozdział7).
Wrozdziale1Statystycznegodrogowskazu1(BedyńskaiCypryańska,2013)opi-
sanyzostałprzykładbardzoprostegobadaniadotyczącegofacylitacjispołecznej,
czyliwpływufizycznejobecnościpublicznościnapoziomwykonaniaróżnych
zadań(Zajonc,HeingartneriHerman,1969).Angażującdobadaniakaraluchy,
sprawdzano,czyobecnośćinnychosobnikówwpływakorzystnienaszybkość
wykonaniaprostychzadań.
Zadaniepo
legałonatym,żedanykaraluchmusiałprzebiecspecjalnieprzygo-
towanytune
lodpunktustartu,gdziepojawiałosięawersyjnedlańźródłoświatła,
dopunktukońcowego,którybyłzaciemniony(awięcprzyjaznykaraluchom).
Sprawdzano,czyszybkośćprzebyciatejtrasyzwiększysięprzyobecnościinnych
karaluchów.Wwarunkachkontrolnychkaraluchprzemierzałcałątrasęsamotnie,
wwarunka
cheksperymentalnychnatomiastbiegłwobecnościntłumu”karalu-
chów,umieszczonychprzytrasieucieczkiwspecjalnieprzygotowanychboksach
zprzezroczystegomateriału.Okazałosię,żeśredniaprędkość,zjakąpojedynczy
karaluchprzemierzałtrasęwobecnościinnychkaraluchów,byłaistotniewiększa
niżwwarunkachkontrolnych.Wniosek:obecnośćinnychosobnikówzwiększa
szybkośćwykonaniazadań.Szybkojednakpojawiasiępytanieouniwersalność
tejreguły,czylijakieczynnikimogąmodyfikowaćujawnionązależnośćmiędzy
szybkościąwykonaniazadaniaiobecnościąinnych.Tojedenznajbardziejcharak-
terystycznychaspektówpostępowaniabadawczego:odkrywamypewnezależności,
prawa,reguły,opisujemyjeijednocześniesprawdzamy,wjakichzakresachsą
oneprawdziwe,jakimograniczeniompodlegająijakprzejawiasiędanazależność
wzróżnicowanychwarunkachwyznaczanychprzezinnezmienne.Wtensposób
odkrywamykolejnezasadyicałąsiećwzajemnychpowiązańorazograniczeń
wprawachrządzącychinteresującyminaszjawiskami.Jednąztakichwzajemnych
zależnościjestinterakcjazmiennych.Pokazujeonawzajemnewspółdziałanie
dwóchlubkilkuzmiennych.Wróćmyjednakdoprzywołanegowcześniejbada-
niaZajoncaiwspółpracowników:okazałosię,że–owszem–obecnośćinnych
osobnikówzwiększaszybkośćwykonaniazadań,aletylkoprostych(Zajonciin.,
1969).Uwzględnieniewschemaciebadawczymkolejnejzmiennejtrudnośćzadania
