Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Typybadań
realizmpsychologiczny.Brakrozróżnieniamiędzyrealizmempsychologicznym
arealizmemsytuacyjnymjestpowodemwysuwaniazarzutów,żeeksperymentysą
bezwartościowe,ponieważnieodzwierciedlająwiernieświatarealnego.Wbadaniu
PORNOGRAFIA3mężczyźniznaleźlisięwsytuacjiniepodobnejdoichcodzien-
nychdoświadczeń.Uczeniedrugiejosobyprzezkaranieimpulsamielektrycznyminie
zdarzasięwnormalnymżyciu.Podobnąproceduręzastosowanowsłynnymbadaniu
Milgrama,którypodrugiejwojnieświatowejchciałwykazać,żepodporządkowanie
sięautorytetowiniejestcechąnarodowąNiemcówimożnająwywołaćtakżeunnor-
malnych”Amerykanów.PodobniejakwbadaniuPORNOGRAFIA3,każdemubada-
nemupolecano,abykarałuczonąprzezsiebieosobę,npodłączonądoaparaturyelek-
trycznej”wsąsiednimpokoju,seriąimpulsówelektrycznychocorazwiększejsile.
Osobabadanamyślała,żestosującsiędopoleceńautorytetupowodujebólicierpienie
niewinnegoczłowieka.Zmiennązależnąbyłonajwyższenapięciekary,jakiezastoso-
wałnauczyciel,zanimodmówiłdalszegoudziałuweksperymencie.Choćspecjaliści
sądzili,żewiększośćbadanychnieprzekroczy150woltów-prawie2/3zaaplikowało
maksymalnąwartośćnaskali-450woltów.Sytuacjabyłasztuczna,niepodobnado
codziennychdoświadczeń–ajednakbardzorealna.Badaniodczuwalisilnenapię-
cieidotkliwąprzykrość.Jedenznichwszedłdolaboratoriumuśmiechniętyipewny
siebie.Po20minutachbyłbardzoprzejętyizdenerwowany.Wpewnejchwiliprzy-
cisnąłpięśćdoczołaiwymamrotał:nOBoże,niechsiętoskończy”.Ajednaknadal
reagowałnakażdesłowoeksperymentatoraibyłmuposłusznydokońca.
Wszystko,coprzydarzyłosiębadanym,byłorealne-chociażniewyda-
rzyłosięwżyciucodziennym.Możnawięcsądzić,żewynikitegoeksperymentu
wskazujądośćdokładnie,wjakisposóbreagowalibyśmy,gdybyzbliżonasytuacja
zdarzyłasięwświecierealnym.Podobniezachowujemysię,grającnp.wMonopol
-napoczątkutotylkogra,potemnaszezachowaniezaczynaodzwierciedlaćróżnice
indywidualnemożliwedozaobserwowaniawcodziennymżyciu.
Najlepszymsposobemnazapewnienieeksperymentowirealizmupsycholo-
gicznegojestnadaniemutakiejoprawy,którabędzieinteresującaipasjonującadla
badanych.Jednocześnieczęstokoniecznejestukrycieprawdziwegocelubadań.Sta-
wiatoeksperymentatorawpozycjireżyserafilmowego,któryrozdzielarole,alenie
zdradzazakończenia.Eksperymentatormusisprawić,abyto,codziejesięwlabo-
ratorium,byłozrozumiałe.NaprzykładwbadaniuPORNOGRAFIA3poinformo-
wanouczestników,żeprzedmiotemzainteresowaniajestwpływstresunaproces
uczeniasięiukrytoprzednimizwiązekoglądanegofilmuzdrugączęściąbadania.
Gdybyosobybadanezdawałysobiesprawęzcelueksperymentu,wynikibyłyby
zupełniebezwartościowe.Wykazano,żejeślibadanyznaprawdziwycelekspery-
mentu,niezachowujesięwsposóbnaturalny,leczalbostarasiępostępowaćtak,aby
przedstawićsięwdobrymświetle,alboteżpróbujenpomóc”eksperymentatorowi,
zachowującsięwsposób,któryjegozdaniemprzynosiwynikizgodnezoczekiwa-
niami.Chociażzachowanietakiejestzrozumiałe,tojednakprzeszkadzawuzyski-
waniuwynikówmającychistotneznaczenie.Ztegowłaśniepowoduprawdziwycel
eksperymentuczęstomusipozostaćukrytynaczastrwaniabadania.
29
