Stomatologia społeczna

Krystyna Pawlas, Tomasz Konopka

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-6220-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

510

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Stomatologia społeczna. Red. Pawlas, Krystyna; Konopka, Tomasz . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, 510 s. ISBN 978-83-200-6220-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Pawlas, K.

A2 Konopka, T.

T1 Stomatologia społeczna

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2020

SN 978-83-200-6220-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 235128, author = "", editor = "Pawlas, Krystyna and Konopka, Tomasz", title = "Stomatologia społeczna", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-200-6220-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Pawlas, Krystyna

ED - Konopka, Tomasz

TI - Stomatologia społeczna

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-200-6220-5

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Pawlas, Krystyna; Konopka, Tomasz. Stomatologia społeczna [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/stomatologia-spoleczna-krystyna-pawlas-tomasz-235128.

promocja zdrowia, epidemiologia, choroby jamy ustnej, medycyna środowiskowa, stomatologia społeczna

Publikacja Stomatologia społeczna została przygotowana pod redakcją prof. dr hab. Krystyny Pawlas oraz prof. dr hab. Tomasza Konopki. To jedyna książka na polskim rynku wydawniczym, która przedstawia w sposób szczegółowy tytułową problematykę. Cel...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-6220-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

510

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP – Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Krystyna Pawlas24
Część I. Medycyna środowiskowa – zagadnienia ogólne28
EPIDEMIOLOGIA – Krystyna Pawlas, Iwona Markiewicz-Górka, Paweł Gać 30
1.1. Wprowadzenie30
1.2. Podział epidemiologii31
1.3. Założenia i prawa epidemiologii32
1.4. Główne miary epidemiologiczne33
1.5. Typy badań epidemiologicznych35
Badania obserwacyjne35
Badania eksperymentalne/interwencyjne38
BIOSTATYSTYKA – Krystyna Pawlas, Natalia Pawlas 42
2.1. Wprowadzenie42
2.2. Dobór próby43
2.3. Zmienne losowe44
2.4. Statystyka opisowa45
Przedział ufności45
Rozkład zmiennej45
2.5. Statystyka analityczna (matematyczna)46
Poziom istotności47
2.6. Typy błędów48
Moc testu48
2.7. Kiedy jaki test?49
2.8. Związek przyczynowo-skutkowy50
Przyczyna a czynnik ryzyka50
DETERMINANTY ZDROWIA I CZYNNIKI RYZYKA – Krystyna Pawlas54
3.1. Pojęcie zdrowia i choroby54
3.2. Determinanty zdrowia55
CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE A STAN ZDROWIA POPULACJI – Iwona Markiewicz-Górka, Krystyna Pawlas58
4.1. Wprowadzenie58
4.2. Czynniki demograficzne wpływające na stan zdrowia populacji58
4.3. Polityka demograficzna59
4.4. Źródła informacji59
4.5. Cechy struktury ludności istotne w medycynie60
Liczebność populacji60
Wiek populacji60
Płeć w populacji61
Stan cywilny w populacji61
Migracje63
Urodzenia w populacji63
4.6. Wpływ urbanizacji na populację64
CZYNNIKI ŚRODOWISKA PRACY I ŻYCIA – Natalia Pawlas, Paweł Gać66
5.1. Wprowadzenie66
5.2. Czynniki szkodliwe i uciążliwe67
5.3. Czynniki chemiczne67
5.4. Pyły69
5.5. Czynniki fizyczne70
Hałas71
Wibracja71
Pole elektromagnetyczne72
Czynniki termiczne73
5.6. Najwyższe dopuszczalne stężenia/natężenia74
5.7. Czynniki biologiczne74
5.8. Czynniki rakotwórcze i mutagenne76
5.9. Czynniki psychofizyczne77
Obciążenie fizyczne78
5.10. Jakie zagrożenia występują w stomatologii?79
Obciążenie psychonerwowe79
5.11. Ocena parametrów środowiska80
5.12. Ocena narażenia zawodowego80
CHOROBY ZWIĄZANE ZE ŚRODOWISKIEM POMIESZCZEŃ – Paweł Gać, Krystyna Pawlas 84
6.1. Wprowadzenie84
6.2. Definicje84
6.3. Czynniki etiologiczne85
6.4. Przykłady chorób związanych ze środowiskiem pomieszczeń87
Zespół chorego budynku87
Gorączka nawilżaczowa89
Legionelloza90
Gorączka z Pontiac91
PODSTAWY EPIDEMIOLOGII CHORÓB NOWOTWOROWYCH – Karolina Czerwińska, Paweł Gać 94
7.1. Wprowadzenie94
7.2. Terminologia onkologiczna94
7.3. Epidemiologia nowotworów – wiadomości wstępne96
7.4. Epidemiologia nowotworów na świecie98
7.5. Epidemiologia nowotworów w Polsce100
7.6. Czynniki rakotwórcze103
Wiadomości wstępne i klasyfikacja103
Czynniki rakotwórcze w miejscu pracy107
Rakotwórczy potencjał niezdrowego stylu życia108
7.7. Profilaktyka chorób nowotworowych111
Narodowy Program Zwalczania Nowotworów111
Programy profilaktyczne dostępne w Polsce113
Szybka terapia onkologiczna115
PROBLEMY ZDROWOTNE W WYBRANYCH KRAJACH ŚWIATA. PROBLEMY ZDROWOTNE MIESZKAŃCÓW POSZCZEGÓLNYCH REGIONÓW POLSKI – Agata Kawalec, Anna Kawalec, Krystyna Pawlas 118
8.1. Wprowadzenie118
8.2. Problemy zdrowotne świata119
8.3. Problemy zdrowotne mieszkańców Polski124
8.4. Podsumowanie136
Część II. Środowisko pracy stomatologa138
WPROWADZENIE DO MEDYCYNY PRACY – SPECYFIKA ŚRODOWISKA PRACY STOMATOLOGA – Paweł Gać, Rafał Poręba, Krystyna Pawlas 140
9.1. Definicje140
9.2. Organizacja systemu medycyny pracy w Polsce141
9.3. Działania zapobiegające niekorzystnym następstwom zdrowotnym pracy145
9.4. Niekorzystne następstwa zdrowotne pracy146
9.5. Zagrożenia zdrowotne na stanowisku pracy stomatologa147
CHOROBY ZAWODOWE LEKARZA DENTYSTY I CHOROBY ZWIĄZANE Z WARUNKAMI WYKONYWANIA PRACY – Natalia Pawlas, Tomasz Matys, Paweł Gać 152
10.1. Definicja choroby zawodowej152
10.2. Podstawy prawne154
10.3. Choroby zawodowe w Polsce154
10.4. Choroby zawodowe i choroby związane w wykonywaniem pracy w stomatologii155
Choroby układu ruchu155
Choroby układu nerwowego157
Choroby alergiczne i wynikające z podrażnienia158
Choroby zakaźne160
10.5. Postępowanie przy podejrzeniu choroby zawodowej161
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH – ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE – Paweł Gać, Krystyna Pawlas164
11.1. Definicje164
11.2. Paradygmat epidemiologii chorób zakaźnych165
11.3. Łańcuch epidemiczny165
11.4. Klasyfikacje chorób zakaźnych169
Klasyfikacja według kryterium dynamiki liczby przypadków169
Klasyfikacja według kryterium etiologicznego171
Klasyfikacja według kryterium zasięgu terytorialnego występowania171
Klasyfikacja według kryterium zdolności epidemicznej w perspektywie rozwoju cywilizacji172
11.5. Działania przeciwepidemiczne173
11.6. Dochodzenie epidemiczne177
11.7. Epidemiologia chorób zakaźnych – perspektywa ogólnoświatowa177
11.8. Epidemiologia chorób zakaźnych – perspektywa polska179
ZAKAŻENIA WIRUSOWE PRZENOSZONE DROGĄ KRWI – POTENCJALNE ZAGROŻENIE BIOLOGICZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Paweł Gać, Krystyna Pawlas, Rafał Poręba 184
12.1. Wprowadzenie – aspekty prawne184
12.2. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych185
12.3. Zawodowe narażenie na działanie czynników biologicznych186
12.4. Metodyka oceny ryzyka zakażeń wirusowych przenoszonych drogą krwi187
12.5. Elementarne etapy postępowania poekspozycyjnego188
12.6. Swoiste postępowanie poekspozycyjne189
HBV – wirus zapalenia wątroby typu B189
HCV – wirus zapalenia wątroby typu C191
HIV – ludzki wirus niedoboru odporności192
12.7. Ryzyko zawodowych zakażeń wirusowych przenoszonych drogą krwi193
ZAKAŻENIA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM – GABINET STOMATOLOGICZNY JAKO POTENCJALNE OGNIWO ŁAŃCUCHA EPIDEMIOLOGICZNEGO – Joanna Nowicka, Magdalena Pajączkowska196
13.1. Wprowadzenie196
13.2. Źródła zakażeń w gabinecie stomatologicznym197
13.3. Drogi przenoszenia zakażeń199
13.4. Drobnoustroje stanowiące zagrożenie w gabinecie stomatologicznym202
13.5. Zakażenia krzyżowe w gabinecie – błędy lekarskie i personelu medycznego206
PROMIENIOWANIE RENTGENOWSKIE – POTENCJALNE ZAGROŻENIE FIZYCZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Paweł Gać, Krystyna Pawlas 212
14.1. Wprowadzenie212
14.2. Natura promieniowania rentgenowskiego212
14.3. Powstawanie promieniowania rentgenowskiego213
14.4. Mechanizmy szkodliwości promieniowania rentgenowskiego213
14.5. Deterministyczne i stochastyczne następstwa promieniowania214
14.6. Dawki promieniowania215
14.7. Ochrona radiologiczna217
14.8. Zastosowanie metod radiologicznych w stomatologii218
14.9. Dawki promieniowania w badaniach radiologii stomatologicznej219
RTĘĆ, KADM I OŁÓW – POTENCJALNE ZAGROŻENIE CHEMICZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Helena Martynowicz, Paweł Gać, Rafał Poręba224
15.1. Wprowadzenie224
15.2. Rtęć224
15.3. Ołów i kadm228
15.4. Podsumowanie229
Część III. Epidemiologia chorób jamy ustnej 234
KRYTERIA EPIDEMIOLOGICZNEJ OCENY STANU ZDROWIA JAMY USTNEJ – Tomasz Konopka236
16.1. Wprowadzenie236
16.2. Metodologia oceny występowania próchnicy237
16.3. Metodologia oceny występowania chorób przyzębia240
16.4. Ocena liczby zachowanych zębów243
16.5. Nowotworowe wykładniki epidemiologiczne244
16.6. Czynniki ryzyka245
EPIDEMIOLOGIA NAJWAŻNIEJSZYCH PATOLOGII JAMY USTNEJ – Tomasz Konopka 250
17.1. Wprowadzenie250
17.2. Epidemiologia i czynniki ryzyka próchnicy zębów250
Próchnica zębów mlecznych (u dzieci w wieku 5 lat)250
Próchnica zębów u 12-latków252
Próchnica zębów u osób dorosłych w wieku od 35 do 44 lat253
Próchnica korony i korzenia u osób w wieku powyżej 65 lat254
Czynniki ryzyka próchnicy255
17.3. Epidemiologia i czynniki ryzyka zapalenia przyzębia256
Zapalenie przyzębia u osób w wieku od 35 do 44 lat256
Zapalenie przyzębia u osób w wieku od 65 do 74 lat258
Czynniki ryzyka zapalenia przyzębia259
17.4. Epidemiologia i czynniki ryzyka utraty zębów261
Liczba zachowanych zębów u osób dorosłych w wieku od 35 do 44 lat261
Liczba zachowanych zębów u osób w wieku od 65 do 74 lat262
Czynniki ryzyka utraty zębów265
Liczba zachowanych zębów u osób w wieku 75 lat i powyżej265
17.5. Epidemiologia i czynniki ryzyka raka jamy ustnej266
Standaryzowany względem wieku współczynnik zapadalności266
Przeżycie 5-letnie268
Standaryzowany względem wieku współczynnik umieralności268
Czynniki ryzyka270
ANALIZA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA WAD ZGRYZU W POPULACJI POLSKI – Magdalena Dubowik, Aleksandra Adamek, Michał Sarul, Joanna Antoszewska-Smith, Beata Kawala 276
18.1. Wprowadzenie276
18.2. Epidemiologia wad zgryzu277
18.3. Ocena potrzeby leczenia ortodontycznego284
Wskaźnik potrzeb leczenia ortodontycznego (IOTN)284
Stomatologiczny wskaźnik estetyczny (DAI)287
WADY ROZSZCZEPOWE JAMY USTNEJ I TWARZY – WYBRANE ASPEKTY EPIDEMIOLOGICZNE, KLINICZNE I CHIRURGICZNE – Agata Kawalec, Kamil Nelke292
19.1. Wprowadzenie292
19.2. Podstawowe pojęcia293
19.3. Epidemiologia294
19.4. Czynniki ryzyka295
19.5. Patogeneza297
19.6. Podział i klasyfikacje rozszczepów297
19.7. Badanie i diagnostyka298
19.8. Zaburzenia anatomiczne i czynnościowe300
19.9. Rozszczepy jamy ustnej301
19.10. Rozszczepy twarzy303
19.11. Leczenie wad rozszczepowych – wybrane aspekty303
19.12. Podsumowanie304
EPIDEMIOLOGIA, CZYNNIKI RYZYKA ORAZ ELEMENTY PROFILAKTYKI NOWOTWORÓW JAMY USTNEJ – Agata Kawalec308
20.1. Wprowadzenie308
20.2. Nowotwory jamy ustnej309
20.3. Epidemiologia nowotworów jamy ustnej309
20.4. Czynniki ryzyka313
20.5. Badanie i diagnostyka318
20.6. Profilaktyka nowotworów jamy ustnej320
20.7. Podsumowanie322
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO. PRÓCHNICA I CHOROBY PRZYZĘBIA JAKO POTENCJALNE CZYNNIKI RYZYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA – Małgorzata Poręba, Paweł Gać324
21.1. Wprowadzenie324
21.2. Choroby układu krążenia w Polsce i Europie324
21.3. Choroby układu krążenia na świecie326
21.4. Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego328
Dyslipidemia330
Nadciśnienie tętnicze331
Nadwaga i otyłość333
Palenie tytoniu334
Cukrzyca335
Aktywność fizyczna336
Nieprawidłowa dieta337
Spożycie alkoholu339
21.5. Próchnica i choroby przyzębia jako czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego340
Czynniki psychospołeczne i socjoekonomiczne340
JAMA USTNA A JAKOŚĆ ŻYCIA I OGÓLNY STAN ZDROWIA – Iwona Markiewicz-Górka346
22.1. Wpływ stanu zdrowia jamy ustnej na jakość życia346
22.2. Zdrowie jamy ustnej a choroby układowe349
Miażdżyca naczyń i choroby układu krążenia350
Choroby płuc352
Choroby żołądka353
Rak trzustki354
Cukrzyca355
Ciąża357
Osteoporoza i choroby nerek358
22.3. Podsumowanie359
ALKOHOL, TYTOŃ I INNE UŻYWKI A STAN ZDROWIA JAMY USTNEJ – Agata Kawalec 362
23.1. Wprowadzenie362
23.2. Podstawowe pojęcia363
23.3. Alkohol a stan zdrowia jamy ustnej364
23.4. Tytoń a stan zdrowia jamy ustnej367
23.5. Inne używki a stan zdrowia jamy ustnej370
23.6. Podsumowanie372
FLUOR JAKO PRZYKŁAD ŚRODOWISKOWEGO UWARUNKOWANIA ZDROWIA JAMY USTNEJ – Iwona Markiewicz-Górka, Lidia Januszewska 376
24.1. Wprowadzenie376
24.2. Korzystne działanie fluoru377
24.3. Szkodliwe działanie fluoru378
ŚRODOWISKO I STYL ŻYCIA A STAN ZDROWIA JAMY USTNEJ – Iwona Markiewicz-Górka 384
25.1. Zasady prawidłowego żywienia oraz zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze384
Zapotrzebowanie na energię i znaczenie składników odżywczych w diecie386
25.2. Żywienie w profilaktyce chorób jamy ustnej400
Dieta matki a stan zdrowia jamy ustnej dziecka401
Próchnica403
Erozja zębów409
Część IV. Profilaktyka i promocja zdrowia w stomatologii, organizacja opieki stomatologicznej418
ASEPTYKA I ANTYSEPTYKA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM – Agata Kawalec 420
26.1. Wprowadzenie420
26.2. Podstawowe pojęcia420
26.3. Rola aseptyki i antyseptyki w gabinecie stomatologicznym423
26.4. Podsumowanie437
ORGANIZACJA OPIEKI STOMATOLOGICZNEJ W POLSCE NA PRZYKŁADZIE LECZENIA ORTODONTYCZNEGO – Michał Sarul, Aleksandra Adamek, Magdalena Dubowik, Joanna Antoszewska-Smith, Beata Kawala 438
27.1. Dostępność i finansowanie opieki stomatologicznej ze środków publicznych438
27.2. Efektywność leczenia ortodontycznego440
27.3. Ekonomia leczenia ortodontycznego441
27.4. Możliwości poprawy efektywności i ekonomii leczenia ortodontycznego finansowanego ze środków publicznych445
27.5. Obecna dostępność do opieki ortodontycznej finansowanej ze środków publicznych447
27.6. Wnioski454
PROMOCJA ZDROWIA REALIZOWANA PRZEZ ZESPÓŁ STOMATOLOGICZNY – Katarzyna Herman, Maciej Dobrzyński458
PROGRAMOWANE DZIAŁANIA NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA JAMY USTNEJ REALIZOWANE W WYMIARZE REGIONALNYM, PONADREGIONALNYM I MIĘDZYNARODOWYM – Amadeusz Kuźniarski, Sadri Rayad, Maciej Dobrzyński 466
29.1. Wprowadzenie466
29.2. Działania międzynarodowe466
29.3. Działania krajowe467
29.4. Działania regionalne468
29.5. Organizacja pracy w stomatologii – kompetencje i zadania470
Kompetencje i zadania lekarza dentysty470
Kompetencje i zadania asystentki stomatologicznej471
Kompetencje i zadania higienistki/licencjonowanej higienistki stomatologicznej/magister higieny stomatologicznej472
Kompetencje i zadania technika dentystycznego/licencjonowanego technika dentystycznego/magistra technik dentystycznych474
MIEJSCE STOMATOLOGII W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA – Amadeusz Kuźniarski, Sadri Rayad 478
30.1. Wprowadzenie478
30.2. Modele opieki zdrowotnej w ujęciu WHO478
30.3. Narodowy Fundusz Zdrowia i jego rola480
30.4. Narodowy Program Zdrowia482
30.5. Opieka stomatologiczna w Polsce482
Formy lekarskiej praktyki stomatologicznej482
Droga lekarza dentysty483
Część V. Epilog 486
CZY BADANIA NAUKOWE MOGĄ ZMIENIĆ OBLICZE STOMATOLOGII SPOŁECZNEJ – Julia K. Bar, Michał Jeleń 488
SKOROWIDZ500