Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CzęśćI.Teoretyczneaspektystosunkówmiędzynarodowych
czasowym24.JakzauważałMarekPietraś:rodowiskomiędzynarodoweiwewnętrz-
nepaństwawzajemniesięwarunkująiwewnętrznieprzenikają.Zjednejstrony,śro-
dowiskomiędzynarodowe,metaforycznieujmując,»wlewasię«downętrzapaństwa,
warunkujączachodzącewnimprocesyspołeczne,gospodarczeczypolityczne[…].
Zdrugiejstrony,zjawiskaiprocesywewnątrzpaństwowe,podlegającumiędzynarada-
wianiu,stająsięczęściąfunkcjonowaniaśrodowiskamiędzynarodowego”25.Polityka
zagranicznakażdegopaństwadeterminowanajestbowiemzespołemsiłsprawczych
uruchamiającychjegodziałaniewpłaszczyźniemiędzynarodowej.Siłyte,będące
elementamiśrodowiskapolitykizagranicznej,określanemianemuwarunkowań,
czynników,wyznaczników,kontekstu,przesłanek,determinant,stymulatorówbądź
teżsiłsprawczych,anawetbodźcówlubimpulsówdodziałańalbozaniechańnaare-
niemiędzynarodowej26.
Zgodniezpojawiającąsięwteoriistosunkówmiędzynarodowychdefinicją,pod
pojęciemwyznacznikówpolitykizagranicznejpaństwanależyrozumiećnsystemwza-
sięostatniazewskazanychkoncepcji.USAwostatnim10-leciuXXw.,tracącgłównegowroga,któregoist-
nieniedeterminowałoprzezdziesięcioleciaamerykańskąpolitykęzagraniczną,stałysięjednocześniejedy-
nym,nsamotnymsupermocarstwem”(hipermocarstwem)iświatowymprzywódcą(anawethegemonem).
Zaczęławówczasdominowaćkoncepcja,żeładpozimnowojennyprzybrałcharakterładujednobiegunowe-
gozjedynymsupermocarstwem-USA.PoczątekXXIw.wskazujenaodchodzenieodmodelujednobiegu-
nowegowkierunkuwielobiegunowości(chociażbypoprzezpojawieniesięgrupyBRICS-Brazylia,Rosja,
Indie,Chiny,RPA),aczkolwiekdominującąsiłąwciążpozostająStanyZjednoczone;EncyclopediaofVio-
lence,Peace&Confict.Vol.2:F-Pe.Ed.L.Kurtz.SanDiego-London-Boston-NewYork-Sydney-Tokio-
Toronto1999,s.242-245;W.Malendowski:Nowyładmiędzynarodowy.W:Stosunkimiędzynarodowe.Red.
W.Malendowski,Cz.Mojsiewicz.Wrocław2000,s.589-598;A.Bógdał-Brzezinska:Ładmiędzynaro-
dowywperspektywiehistorycznej.OdXVIIIdoXXw.-próbarekapitulacji.W:Tendencjeiprocesyrozwo-
jowewspółczesnychstosunkówmiędzynarodowych.Red.M.F.Gawryckietal.Warszawa2016,s.639-650;
S.P.Huntington:Telonelysuperpower.nForeignairs”1999,vol.78,no.2.March/April.Źródło:https://
www.foreignańairs.com/articles/united-states/1999-03-01/lonely-superpower(dostęp:23.06.2017);J.Parlsot:
TeBRICSandAmericanGlobalPower.Źródło:https://intpolicydigest.org/2015/11/05/the-brics-and-ameri-
can-global-power(dostęp:27.06.2017);S.Bieleń:ŁadhegemonicznywXXIwieku.W:Tendencjeiprocesy
rozwojowewspółczesnychstosunków…,s.651-662.
24Należyzauważyć,obokkoncepcjinowegoładuświatowegopojawiłsięrównieżpoglądZygmunta
Baumanaonowymnieładzieświatowym,którymiałacharakteryzowaćpłynnośćukładów,atakżeniejasność
itymczasowośćwszelkichrozwiązańspołeczno-politycznych.Wartorównieżdodać,KatarzynaŻukrow-
skapisałazkoleiosystemiebezbiegunowymjakokategorii,któranajlepiejmiałacharakteryzowaćukładsił
iwzajemnychpowiązańwdobieglobalizacji;K.Żukrowska:Globalizacjajakowarunekzmieniającydeter-
minantykształtowaniasięsystemubezpieczeństwa.W:Raportobezpieczeństwie2000.Red.E.Cziomer.Kra-
ków2001,s.34-37;R.Artymiuk:Politykaglobalna-uwarunkowaniaidylematy.W:Globalopolis.Kosmiczna
wioska.Szanseizagrożenia.Red.R.Borkowski.Warszawa2003,s.68-69;P.Mikiewicz:Zagrożenia,kon-
fiktyimnogieobliczaglobalizacji.W:WkraczającwXXIwiek-międzyglobalizacjąazróżnicowaniem.Red.
E.Stadtmüller.Wrocław2003,s.19-22.
25M.Pietraś:Istotaiewolucjamiędzynarodowychstosunkówpolitycznych.W:Międzynarodowestosun-
kipolityczne.Red.M.Pietraś.Lublin2006,s.19-21.
26ZdaniemRyszardaZiębynajszerszezwyżejwskazanychokreśleń,azarazemnajbardziejpożądane,to
uwarunkowaniapolitykizagranicznejpaństwa;R.Zięba:Uwarunkowaniapolitykizagranicznejpaństwa.W:
Wstępdoteoriipolityki…,s.17-35.