Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KATARZyNACZORNiK:Politykazagranicznapaństwajakojednazkategorii…
19
jemniewarunkującychsięprzesłanek,powodującychokreślonyskutekiwystarczają-
cych,abydanyskutekwystąpił”27.Cechącharakterystycznąwyznacznikówpolityki
zagranicznejjestto,iżmająonezawszecharakterzmiennywczasieizawszewystę-
pująwścisłejwspółzależnościzesobą,atakżedecydująotreściach,doborzecelów
iinstrumentówwrealizacjipolitykizagranicznejpaństwa2;.
Próbującwsposóbniezwyklesyntetycznyprzybliżyć,jakieelementyskładająsię
nacałokształtdeterminantpolitykizagranicznejpaństwa,należyjużnawstępiewska-
zaćnaogromnąróżnorodnośćklasyfikacji.Wpolskiejliteraturzeprzedmiotumoż-
na(m.in.)spotkaćsięzróżnymiklasyfikacjamiwyżejwskazanejkategorii.Erhard
Cziomerwymieniłczteryzasadniczegrupywyznaczników:obiektywne-istniejące
niezależnieodstanudziałalnościiwartościowaniadecydentówpolitycznych;subiek-
tywne-zależneoddziałalnościdecydentów,odzwierciedlająceichwłasneocenyipre-
ferencje;wewnętrzne-uwzględniająceiodzwierciedlającewewnątrzpaństwoweinte-
resywstosunkudośrodowiskamiędzynarodowego,zeszczególnymwskazaniemracji
stanu,atakżeuwzględniająceokreśloneczynniki,interesyiprzesłankiwewnętrz-
nepaństwa;zewnętrzne(międzynarodowe)-odzwierciedlającewpływśrodowiska
międzynarodowegoiotoczenianapolitykęzagranicznąpaństwa.
Wyznacznikiwewnętrzneobiektywneodnosząsięprzedewszystkimdośrodo-
wiskageopolitycznegopaństwa(położenia,rzeźbyterenu,klimatu,zasobównatural-
nych),jegopotencjałudemograficznego(liczbyludności,strukturywieku,gęstości
zaludnienia,tempaprzyrostunaturalnego,skalimigracji,składunarodowościowe-
go),potencjałuekonomicznego(wielkościPKB,siływaluty,stopniapowiązańekono-
micznychzinnymipaństwami),postępunaukowo-technicznegoisiłymilitarnejoraz
systemuspołeczno-politycznego(podziałuadministracyjnegokraju,prawiobowiąz-
kówobywateli,funkcjonowaniamediówiopiniipublicznej,wpływuelitpolitycznych
igrupnacisku,systemupartyjnego,strukturyspołeczno-zawodowej).
Wyznacznikiwewnętrznesubiektywneobejmująpercepcjęśrodowiskamiędzy-
narodowego,azatempostrzeganie,zarównoprzezelityrządzące,jakispołeczeń-
stwodanegopaństwa,innychuczestnikówstosunkówmiędzynarodowych.Szcze-
gólnąrolęodgrywająwtymprzypadkukulturaitradycjahistoryczna,dominujące
wspołeczeństwieideologia,religia,poglądypolityczne,systemprzekonańiświado-
mośćpolitycznaorazwpływstereotypów.Wśródtejgrupywyznacznikówistotnesą
również:formułowaniewizjiistrategiipolitykizagranicznej(stopieńpoparciaspo-
łecznegoiconsensusuwśródpolitykówdlaichpowstaniairealizacji),rolawybit-
nychjednostek(stopieńautorytetuizakresposiadanejwładzy),atakżejakośćsłuż-
byzagranicznej.
Zkoleiwśródwyznacznikówzewnętrznychobiektywnychwyróżniasię:ewolu-
cjęotoczeniazewnętrznego(procesyintegracyjneiglobalizacyjne,rozpadpaństw
czyteżupadeksystemów),pozycjępaństwawsystemiestosunkówirólmiędzyna-
27J.Z.Pietraś:Politykazagranicznapaństwa…,s.55;E.Cziomer:Politykazagranicznapaństwa…s.108.
2;R.Kuźniar:Międzynarodowestosunkipolityczne.W:Stosunkimiędzynarodowe…,s.113-115.
