Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
HansJ.Morgenthau
jestniewielka,nawetwporównaniuzpotęgątradycyjnychpaństwnarodowych.To
właśniekontrastirozbieżnośćmiędzyrzeczywistościąpolitykimiędzynarodowej
orazkoncepcjami,instytucjamiiproceduramizaprojektowanymipoto,bymożna
jąbyłozrozumiećipoddaćkontroli,sprawił,żestosunkamimiędzynarodowymi
niedasięzarządzaćiżegranicząonezanarchią–przynajmniejponiżejpoziomu
politykiwielkomocarstwowej.Terroryzmmiędzynarodowyizróżnicowanysposób,
wjakirządynańzareagowały,udziałpaństwwlibańskiejwojniedomowej,mili-
tarnezaangażowanieStanówZjednoczonychwpołudniowo-wschodniejAzjioraz
militarnainterwencjaZwiązkuRadzieckiegowEuropieWschodniej–wszystkich
tychkwestiiniedasięwyjaśnićlubuzasadnićwkategoriachtradycyjnychkoncep-
cji,instytucjiiprocedur.
Wszystkiewymienionesytuacjemająjednąwspólnącechę.Współczesnawspół-
zależnośćwymagaładupolitycznego,którybędziejąuwzględniał,tymczasemist-
niejącanadrzędnastrukturaprawnaiinstytucjonalna,nawiązującadoXIXwieku,
zakładaistnieniewielusamowystarczalnych,nieprzeniknionych,suwerennychpaństw
narodowych.Owepozostałościanachronicznegoładuprawnegoiinstytucjonalnego
utrudniająracjonalną–toznaczyuwzględniającąnierównośćpotęgiorazwspółza-
leżnośćinteresów–przebudowęstosunkówmiędzynarodowych,przedewszystkim
jednakwułomnychramachtakiegosystemutrudniejrealizowaćbardziejracjonalną
politykę–oilewogólejesttomożliwe.
Personalizacjaproblemówspołecznychtoprzywaramyśleniaprymitywnego.
Skłonnośćtaprzybieranasilezwłaszczawówczas,gdywydajesię,iżdanegopro-
blemuniedasięracjonalniezrozumiećlubpoddaćskutecznejmanipulacji.Kiedy
jednakuporczywyproblemzostajeutożsamionyzosobąlubgrupąosób,możesię
zdawać,iżstajesięonprzystępnyintelektualnieorazmożliwydorozwiązania.Stąd
teżwiara,iższatanjestźródłemzła,przyczyniasiędofizrozumienia”naturyzła,
gdyżkoncentrujemysięnaposzukiwaniujegoźródełorazsposobukontrolowania
osoby,którejfizyczneistnieniezakładamy.Złożonośćkonfliktupolitycznegowyklucza
takprosterozwiązania.Palenieczarownicniezapobiegniekatastrofomnaturalnym;
usuwaniekolejnychniemieckichprzywódcówniezażegnagroźbyzdominowania
EuropyprzezpotężneNiemcy.Jednakżeutożsamienieproblemuzkonkretnąosobą,
którąkontrolujemy–lubliczymy,żeudanamsięjąkontrolować–redukujeów
problem,zarównointelektualnie,jakipragmatycznie,doznośnychrozmiarów.
Gdywskazujemykonkretnąosobę,lubgrupęosób,jakoźródłozła,możenamsię
wydawać,żerozumiemyzwiązekprzyczynowymiędzyjednostkamiaproblemem
społecznym,żeówoczywistywniosekprowadzidooczywistegorozwiązania:należy
wyeliminowaćjednostkizańfiodpowiedzialne”iproblemzgłowy.
Stosunkispołecznenadaltkwiąwokowachprzesądów.Demonicznywzór
myśleniaidziałaniazostałobecnieprzeszczepionynainnepolaludzkiejaktywności,
