Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ROZdZIAŁI
Przeglądliteraturypolskiejiobcejdotyczącejdyskursupozwalaautorce
wysnućwniosek,żeanalizadyskursutobardzoszerokiiniejednolityobszar
badawczy,zróżnicowanyzewzględunazałożeniateoretyczneipodejściameto-
dologiczne9.Przedstawicieleposzczególnychdyscyplinnaukowychposługująsię
pojęciemdyskurs,byokreślićirozwiązywaćproblemywłaściwedlaichdziedzin.
Wramachtegoobszarubadaczestawiająsobiewielepytańdotyczącychtakich
kwestii,jakokreślenieistotyiźródełdyskursu,problemzmian,jakimdyskurs
podlegawczasie,analizawykorzystywanychśrodkówistosowanychpraktyk,
oddziaływaniedyskursunastrukturyspołeczne.Zuwaginapodjętąproblematykę
językoznawczągłównauwagaautorkiskierowanajestnalingwistycznespojrze-
nienadyskursijegousytuowaniewewspółczesnychbadaniach.
1.1.Dyskurswopracowaniachleksykografcznych
iwjęzykupotocznym
Naukowainterpretacjaterminu„dyskurs”winnabyćpoprzedzonaprzywo-
łaniemdefinicjiobecnychwopracowaniachleksykograficznych.Analizowany
terminpochodziodłacińskiegosłowadiscursus,którywystępujewtrzechznacze-
niach:1.„rozejściesię,oddalenie”(np.wwojskuprzesunięcieszyku);2.„biega-
nieodjednejrzeczydodrugiej,krzątaninię”;3.„wzmożonądziałalność,wysiłek,
starania”10.Jedenznajstarszychsłownikówjęzykapolskiego,tzw.słownikwar-
szawski,definiujego,jużwprzenośnymznaczeniu,jako„rozmowę,rozprawę,
mowę,przemowę”(SJP1900,t.1,623).Wnowszychopracowaniachleksyko-
graficznych,poczynającodsłownikaWitoldaDoroszewskiego,termin„dyskurs”
zwykleopatrywanyjestkwalifikatorami:„dawny”,„książkowy”11iwyjaśniany
przypomocydefinicjisynonimicznejjako:„rozmowa,dyskusja,przemówie-
nie,przemowa”(SJP1961,t.2,516;SJP1978,t.1,488).Wśródtychźródeł
leksykograficznychsposobemopracowaniawyróżniasięPraktycznysłownik
współczesnejpolszczyznypodred.HalinyZgółkowej,który,popierwsze,buduje
eksplikacjęprzypomocydefinicjirealnoznaczeniowej(„ustnaalbopisemnawy-
mianapoglądównajakiśtemat”),apodrugie,wskazujenaobecnośćtegoterminu
9Analizadyskursutotytułwielupracanglojęzycznychzzakresupragmatykijęzykowej(np.
G.Brown,G.Yule1983)itekstologii(np.H.G.Widdowson2007;B.Johnstone2008).
10Łacińskidiscursusbezpośredniowywodzisięodczasownikadiscurro,ere,któryoznacza
„rozbiegaćsięwróżnestrony,biegaćtamizpowrotem”(Słownikłacińsko-polski2001,574).An-
gielskiesłownikion-linepodają,żenotowanyonjestwźródłachXIV-wiecznych.Por.Merriam-
-WebsterOnlineDictionary(http://www.merriam-webster.com/dictionary/discourse).
11Wniektórychsłownikachbrakjestkwalifikatorów.Niemaichnp.wSłownikuwspółczesnego
językapolskiegopodred.B.Dunaja(SWJP1996,214)czywsłownikuW.Kopalińskiegopt.Słow-
nikwyrazówobcychizwrotówobcojęzycznychzalmanachem(1994,135).
