Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dYSKURSISTRATEGIAWEWSPÓŁCZESNYCHNAUKACHHUMANISTYCZNYCH
27
wodzącychsięzestrukturalizmudyskursjestpostrzeganyjakopoziomstruktury
wyższyniżzdanie.Zzałożeniategowychodziłm.in.ZelligSabbetaiHarris,który
jakopierwszyużyłwyrażeniaanalizadyskursuwartykulept.Discourseanalysis,
opublikowanymw1952rokuwczasopiśmie„Language”.Badacztentwierdził,że
dyskursjestnastępnympoziomemanalizpomorfemachizdaniach.Analizędys-
kursuwidziałjakoformalnąmetodologię,wktórejdobadańmożnawykorzystać
relacjeobecnenaniższychpoziomachanalizy,takiejakekwiwalencjaczysubsty-
tucja.Dowodził,żetym,coodróżniadyskursodprzypadkowejsekwencjizdań,jest
posiadanieokreślonejstruktury,tj.wzoruzapomocąktóregoelementydyskursu
występująipowtarzająsięwewzajemnejrelacjidosiebie.Dyskursfunkcjonujewe-
długpewnychregularności,któremożnapokazaćnapodstawieobserwacjijedno-
stekwychodzącychpozazdanie,zatemmożnastworzyćgramatykętegołączenia.
Drugimzamierzeniembadawczymdyskursu,pozaformalnąanalizątekstów29,na
którewskazywałZ.S.Harris,byłaanalizakorelacji„kultury”i„języka”,tj.wzięcie
poduwagętakżesferypozajęzykowej(zachowaniawerbalnegoiniewerbalnego).
Widaćtuwyraźnenawiązaniedopodejściafunkcjonalnego,wedługktóregoisto-
tąanalizydyskursujestbadaniewszelkichaspektówużyciajęzyka.Jakdowodzili
GillianBrowniGeorgeYuleanalizydyskursusązkoniecznościanalizamijęzyka
wużyciu.Jakotakieniemogąbyćograniczonedoopisujęzykowychformnieza-
leżnieodichcelulubfunkcji(Brown,Yule1983,1).Wujęciutymdyskurspostrze-
ganyjestjakosystemspołecznieikulturowoorganizowanychsposobówmówienia,
przezktórerealizowanesąposzczególnefunkcje.
DeborahSchiffrin(1994,39in.)zaproponowałapołączenieformalno-funk-
cjonalnejdychotomiipoprzezwprowadzeniewanaliziedyskursupojęciawypo-
wiedzenie(utterance).Koncepcjadyskursujakowypowiedzeniaopierasięna
założeniu,żedyskursjestnajwyżejusytuowanąjednostkąjęzyka,ajegoekstensja
obejmujezbiórnieodłącznychkontekstowojednostekużyciajęzyka.Mającświa-
domośćwieloznacznościterminu„wypowiedzenie”,autorkawidzitakże„mocną”
stronętegoujęcia,którąjestwłaśniepołączenieistotyparadygmatufunkcjonalne-
go,kładącegonacisknaużyciejęzykawkontekściezkwintesencjąparadygmatu
strukturalnego,skupiającegosięnaposzukiwaniuwzorów.Dlaanalizydyskur-
sunajwłaściwszejestujęcieumożliwiającepokazaniezależnościzachodzącymi
międzyfunkcjamiastrukturą.
Przyjęciejakopunktuwyjściaparadygmatufunkcjonalnegopozwalanazde-
finiowaniedyskursujakozdarzeniakomunikacyjnego.CytującT.A.vanDijka
(2001,10),„ludzieużywająjęzyka,byprzekazaćróżneideeiprzekonania(lubby
wyrażaćemocje).Robiątozaśwramachwyznaczonychprzezprzebiegbardziej
złożonychsytuacjispołecznych,naprzykładwtakichsytuacjach,jakspotkanie
29Zamierzenietorozwijanepóźniejbyłoprzezinnychbadaczypodnazwąlingwistykitekstu.
Por.szerzejD.Schriffin(1994,24),M.-A.Paveau,G.-É.Sarfati(2009,174–180).
