Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modeleorganizacyjnepartiipolitycznych
23
Dyskusjadotyczącakryzysupartii,ajednocześniekształtującajejmodel
niezostałazamknięta.53Partie,ichstrukturaorganizacyjna,funkcjeicelewciąż
ulegajązmianom.Kolejnibadaczestająprzedwyzwaniemopisaniaikate-
goryzacjitychzmian.Wynikiemtejpracybędziezpewnościąkolejnagrupa
licznychtypównowychpartii.Zpewnościąnieostatnia.
Typologiamodeliorganizacjipartiipolitycznych
Powstanieróżnychtypówpartiipolitycznychorazichstrukturorga-
nizacyjnychwznacznysposóbpodlegałosposobowimobilizacjipolitycznej,
atakżeszerzejpojętymwarunkomkonkurencyjnościpolitycznejwdanym
państwie.KoncepcjapodziałupartiiwedługKatzaiMaira,którabędziepodsta-
wąnaszychrozważań,opierasięnaczterechpodstawowychkryteriach:
–sposóbzorganizowaniaczłonkówpartii,
–członkostwo,
–układpartiipolitycznychmiędzypaństwemaobywatelamijakokry-
teriumsystemowe,
–sposóbpozyskiwaniazwolennikówdowłasnychdziałań.54
Opróczwymienionychkryteriów,KatziMairrozpoznajątakżetrzywskaź-
niki:
–reprezentatywnośćpartii,tzn.ułożeniejejpodstawyczłonkowskiejzpunk-
tuwidzeniapodstawywyborczej,atakżestopieńidentyfikacjizpartią,jej
zarządemiideologią,
–organizacjeafiliowane,tzn.skalaisposóbwspółpracypartiizinnymi
organizacjami(młodzieżowymi,kobiecymi,zawodowymiitp.),
–wewnętrznaorganizacjapartii.
NapodstawiewymienionychkryteriówiwskaźnikówKatziMairzapro-
ponowalipodziałpartiinanastępującetypy:
–partiakadrowa
–partiamasowa
–partiawyborcza
–partiakartelowa
Partiakadrowatoelitarnapartiapersonalna.Weberwswojejterminologii
użyłdojejokreśleniaterminupartiapatronalna,Kirchheimer–partia
burżuazyjnalubpartiaindywidualnejreprezentacji.55Tentyppartiiłączysię
zpoczątkamidemokracjiliberalnejkońcaXIXipoczątkuXXwieku.Wtym
okresierosłarolaparlamentu,aleprawowyborczezmieniałosiębardzowolno.
53Wartowspomnieć,iżelementamitejproblematykizająłsięczęściowopolitologizraelski
NathanYanai,któryargumentował,iżdyskusjaokryzysiepartiijestzwiązanaraczejzezmianązadań
ifunkcjipartiianiżelizsamąegzystencjąpartii.Wedługniegopartiesąwystawionenanowe
wyzwanie,któregocelemjestnietylkozabezpieczeniedziałania,aletakżelegitymacjireprezen-
tatywnegoreżimu.Zob.N.Yanai,WhydoPoliticalPartiesSurvive?AnAnalyticalDiscussion,Party
Politics1/1999,s.5–17.
54Zob.szerzej:R.S.Katz,P
.Mair,ChangingModelsofParty...,s.7–8.
55Zob.tabela1.
