Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.ZASADNICZYBŁĄDKUHNA
13
Skorobrakwspólnejlistyproblemówbadawczychikryteriówakceptacji,
wspólnegojęzykaiwspólnychnfaktów”,tosporówmiędzyzwolennikami
różnychparadygmatówniedasięrozstrzygnąć,odwołującsiędoprawlogiki
iwynikówdoświadczeń.nKażdyparadygmatlepiejlubgorzejspełniakry-
teria,jakiesamsobiestawia,iniemożesprostaćtym,którenarzucamusta-
nowiskokonkurencyjne”.Wrezultacie:nJedynymhistorycznymprocesem,
któryfaktyczniedoprowadzadozarzuceniapoprzednioakceptowanejteorii
idoprzyjęcianowej,jestwspółzawodnictwomiędzyodłamamiwspólnoty
naukowej”(Kuhn1962,rozdz.I).Jeślichcemywyjaśnićprzebiegrewolu-
cjinaukowej,czyliprocesu,wwynikuktóregostaryparadygmat(macierz
dyscyplinarna)zostajezastąpionyprzeznowy,to:
[ł]wyjaśnieniemusimiećwostatecznymrachunkucharakterpsychologiczny
lubsocjologiczny.Znaczyto,żemusionobyćopisemsystemuwartości,ideologii,
azarazemanaliząinstytucji,zaktórychpośrednictwemsystemtenjestprzekazy-
wanyinarzucany.Możemymiećnadzieję,iżwiedząc,coceniąuczeni,zrozumie-
my,jakiebędąpodejmowaćproblemyijakichwyborówbędądokonywaćwdanej
sytuacjikonfliktowej(Kuhn1970,§IV).
5.ZasadniczybłądKuhna
KsiążkęKuhnaprzeczytałemw1976,gdykończyłemstudiazfizyki.Wy-
warłanamniewielkiewrażenieipobudziładolekturydziełzzakresuhistorii
nauki,tezaśszybkouzmysłowiłymi,żeschematrewolucjinaukowych,na-
kreślonynakartachStruktury,jestniedoutrzymania.Szczególnąwtymrolę
odegrałaznakomitaIstorijafizikiBorisaI.Spasskiego(1977),apóźniejinne
pracehistorykównauki.Uzmysłowiłymione,żeKuhn,ilustrującw(1962)
swojerozważaniaprzykładami,popełniacharakterystycznybłąd:porównu-
jetylkostanywiedzyodległewczasie,aignorujepośredniestadiarozwoju
teoretycznego.
Błądtenjestszczególniewyraźnywjegodebiutanckiejksiążce,Przewro-
ciekopernikańskim(Kuhn1957).Znaleźćtammożnapopularneomówienie
iporównaniezałożeńleżącychupodstawpitagorejskichmodeliastrono-
micznych,zarównogeocentrycznych,jakiheliocentrycznego.Alepominię-
tezostałoto,codziałosiępomiędzyPtolemeuszemaKopernikiem.Zcałej
plejadyastronomówświataislamuwspomnianyjestjedynieal-Fargani.Brak
informacjiotłumaczeniachAlmagestuiinnychstarożytnychdziełastrono-
micznychorazmatematycznychnaarabski,apotemnałacinę,ookoliczno-
ściachpowstaniaTablictoledańskich,apóźniejTablicalfonsyńskichiichroli.
BezpośrednipoprzednicyKopernika,PeurbachiRegiomontanus,sąledwie
wspomniani,bezanalizyichpoglądówiewentualnegowpływunanarodziny
heliocentryzmu.OWojciechuzBrudzewa,odktóregoKopernikuczyłsię
wKrakowieastronomii,aktórykrytyczniepodchodziłdomodeliheliocen-
