Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WSTĘP
trycznych,Kuhnnawetniewspomina.AstronomiastrologDomenicoMaria
Novaradoczekałsięjednejlakonicznejwzmianki,anisłowazaśniemaodo-
konanychprzezNovaręiKopernikapomiarachzaćmieniaAldebaranaprzez
Księżycw1497.WsumieKuhnograniczasiędoporównaniasystemówastro-
nomicznychodległychwczasieoczternaściewieków-bynatejpodstawie
kilkalatpóźniejstwierdzić,żebyłyoneniewspółmierne.
6.Lakatosoracjonalnościrewolucjinaukowych
ImreLakatos(1970)zaakceptowałznacznączęśćzawartychwStrukturze
rewolucjinaukowychustaleńhistorycznych,aletwierdził,żezawyborami
naukowychprogramówbadawczychdokonywanymiprzez(dobrych)na-
ukowcówkryjąsięuniwersalneregułyracjonalności.Programbadawczy
składasięztwardegordzeniaipasaochronnego.Gdynaukowcynatrafia-
jąnadoświadczalnąanomalię,tomodyfikująpasochronnytak,abysystem
jakocałośćzniąuzgodnić,aletwardyrdzeńpozostawiająnietknięty.Jeśli
kolejnemodyfikacjepasaochronnegoprowadządonowychprzewidywań,
aprzynajmniejczęśćznichzostajedoświadczalniepotwierdzona,toprogram
jestteoretycznieiempiryczniepostępowy.Jeślinowychprzewidywańniema
i/lub(prawie)żadneniezostająpotwierdzone,toprogramulegateoretycznej
i/lubempirycznejdegeneracji.Naukowcy,twierdziLakatos,zazwyczajsą
racjonalni,apolegatonatym,że:nJeślimamydwakonkurencyjneprogramy
badawczeijedenznichjestpostępowy,adrugiulegadegeneracji,naukow-
cywykazująskłonnośćdoprzechodzenianastronęprogramupostępowego”
(Lakatos1974).Choćprzyznaje,żewpraktyceniejesttotakieproste,to
wświetlejegometodologiiwybórmiędzykonkurencyjnymiprogramami
dokonujesiępodpresjąkryteriówracjonalnościwspólnychdlaspierających
sięstroniniezmiennychwcałejhistoriinauki.Rewolucjenaukowedefiniuje
Lakatosprosto:n[ł]rewolucjenaukowepolegająnatym,żejedenprogram
badawczywypierainny(będącbardziejodniegopostępowy)”(Lakatos1971,
§1d).Zwycięskiprogrammaodmiennytwardyrdzeńiodmiennąheurystykę
odswegopokonanegopoprzednika.
Pisząc:nFilozofianaukibezhistoriinaukijestpusta,historianaukibez
filozofiinaukijestślepa”,Lakatos(1971,Wstęp)wyrażałnadzieję,żejego
metodologianaukowychprogramówbadawczychstaniesiępodstawąbadań
historykównauki.Taksięniestałoizpunktuwidzeniarozważańprowadzo-
nychponiżejbędzieonaniemalbezużyteczna.
7.RzutokanadebatypoKuhnieiLakatosie
Odlat1960.powstałaniemożliwawręczdoogarnięcialiczbakomentarzydo
KuhnaiLakatosa,afilozofowienaukipodzielilisięnatych,którzysądzą,że
