Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WSTĘP
mówiopieralisięnatymsamymzbiorzeniezmiennychkanonów,którezostały
uznanezanaukowewwynikuostatniejrewolucjiwsferzeteoriiimetod(Kuhn
1962,rozdz.XI).
Badaniahistoryczneuzmysłowiłymuprzedewszystkim,żerozwójnauko-
wychpoglądównaświatniezawszejestciągły.Jestciągływokresachbadań
normalnych,gdywspólnotanaukowawzorujesięnaparadygmacie,pew-
nymosiągnięciupoznawczym,któreuznajezagodnenaśladowania.Para-
dygmatdostarczanormalnymnaukowcomproblemów,narzędzipotrzebnych
doichrozwiązania,awreszciekryteriówakceptacjirozwiązań.Normalni
naukowcynieszukajączegośzasadniczonowego,anieksperymentalnie,ani
teoretycznie.Alestałeposzerzaniezakresubadańorazzwiększanieichdo-
kładnościprowadzidoodkrywaniaanomalii,którezdająsięprzeczyćpa-
radygmatowi.Anomaliesązwykleignorowanelubodkładanenapóźniej,
aczasempróbujesięjewyjaśniaćzapomocąrozmaitychhipotezadhoc.
Jednakgdyzaczynająsięmnożyćizyskiwaćnaznaczeniu,grupabadaczy,
zwyklemłodych,popadawstanpsychologicznegokryzysu.Tozkoleipobu-
dzaichdobadańnadzwyczajnych,prowadzonych-wprzeciwieństwiedo
normalnych-niemalpoomacku.Wreszciektośwpadananowy,rewolucyjny
pomysł.
Naczympolegaistotategoostatniegostadium-wjakisposóbjednostkawymy-
śla(lubstwierdza,żewymyśliła)nowysposóbuporządkowaniazebranychda-
nych-topytanie,któretumusimypozostawićbezodpowiedziibyćmożenigdy
siętoniezmieni(Kuhn1962,rozdz.VIII).
Jeślipomysłówzyskazwolenników,rodzisięnowyparadygmat.Alenie
jesttotylkonowyteoretycznyobrazpewnychzjawisk.Wrazznimpowstaje
nowalistaproblemówuznanychzaważne,anawetzasensowne,nowyzestaw
narzędzidoichrozwiązywaniainowyzbiórkryteriówakceptacjirozwiązań.
Zmieniasięjęzyk,zapomocąktóregoopisujesięzjawiska,agdyjakieśter-
minyzostająprzejętezestaregoparadygmatu,tozyskująonenoweznacze-
nia-gdyżzmieniasiępostulowanaprzezparadygmatontologia.Awreszcie
zmianaparadygmatupowodujezmianęsposobu,najakibadaczepostrzegają
rzeczywistość:patrzącztegosamegomiejscawtymsamymkierunku,zwo-
lennicyróżnychparadygmatówczasemwidzącośinnego.Kuhnpodsumo-
wujeto,mówiąc,takjakniegdyśFleck,żekonkurencyjneparadygmatysą
niewspółmierne,anWsensie,któregoniejestemwstaniebliżejwyjaśnić,
zwolennicyrywalizującychparadygmatówuprawiająswojezawodywróż-
nychświatach”(Kuhn1962,rozdz.XII).
ĆwierćwiekupóźniejKuhndodałważneuzupełnienie.Ponieważrewolu-
cyjnezmianysąholistyczne,to:nNiemogązostaćdokonanepokawałku,krok
pokrokuipodtymwzględemsąprzeciwieństwemzmiannormalnychczyku-
mulatywnych,takichjaknaprzykładodkrycieprawaBoyle’a”(Kuhn1987).
