Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Isotautworuwbadaniachfilozoficnych
nalnąkategorią,którejzawarośćizakressąbezu¶anniekwe¶iądebaty
iroz¶rygnięćpomiędzyhi¶orycnieuwarunkowanymipodmiotami”26,
awięcngranicapomiędzyliteraturąatym,coniąnieje¶,je¶ciąglenego-
cjowanananowo”27.
Hi¶oryzmzkoleiobejmujedwazjawiskaoróżnychkontek¶achmeto-
dologicnegouzasadnienia:działalnośćamerykańskiegohi¶orykaimeto-
dologaHaydenaWhite’a(ur.1928)któregopracaMetahisory(1973)sowo-
dowałaprełomwmyśleniuohi¶oriiihi¶oriografi,orazdziałalnośćruchu
akademickiegonewhi¶oricism(nowyhi¶oryzm),zwanegoteżmateriali-
zmemkulturowym.Whiteje¶uważanyza¶rukturali¶ę,ajegomi¶rami
sąm.in.Giambatti¶aVico(1668-1744)28iFryderykNietzsche(1844-1900).
Interesujegogłównietek¶hi¶oriografcnyjakoretorycnamaszyneria
doprodukowaniaefekturealności.Whitebadapredewszy¶kim¶ruktury
językowe,dziękiktórymhi¶oryk¶arasięnasprekonaćoobiektywności
swojejpracy.
Zkoleinowihi¶oryściodwołująsiędomarksizmuiXX-wiecnychba-
dańkulturowych,zajmującsięideologicnąrelacjąmiędzytek¶emare-
cywi¶ościąhi¶orycną.Badająświatopoglądowepresłankimówienia
oświecieiwpływmaterialnychpraktykkulturowychnatworenielitera-
tury.Imimożetopologia-naukaotropachretorycnych-White’aróżni
sięznacnieodnowohi¶orycnejideologii,tołącyjeprekonanieoiluzji
obiektywizmuwbadaniuhi¶oriiineutralnościopisującegojądyskursu.
JużNietzscheuważał,żehi¶orianieje¶zamkniętąiukońconąksięgą,
którąbeznamiętniewerujehi¶oryk.Hi¶oryknierekon¶ruuje,aletwory,
¶ądniemaszansynaodnalezienienprawdy”iu¶aleniesensuzdareń
hi¶orycnych.Dziejeświataniesąfaktamisamymiwsobie,aledzieja-
minaszychmniemańnatemattychfaktów,motywówiprycyn.nTo,że
cłowiekoplątujeiujarmiapreszłość,je¶popędemsztuki,nieprawdy.
Doskonałąformątakiegodziejopisar¶waje¶cy¶edziełosztuki,wolneod
jakiejkolwiekposolitejprawdy”29.
oliterature,niżadekwatnąwypowiedziąnajejtemat.
26
S.Fish,Interpretacja,retoryka,polityka.Esejewybrane,Kraków2002,s.306.
27
Tamże,s.306.
28
WhitewielokrotniepodkreślałteorięVicoopierwszeń¶wiejęzykapoetyckiegopredpojęciowymwrozwoju
kultury.Zob.teżG.Durozoi,A.Roussel,Filozofia.Słownikś,s.296.
29
F.Nietzsche,Pismapozosałe,t.1:1862-1875,Filozofia.Słownikś,s.262.Nietzscheokreślatutaj,cymje¶ta
prawda,wskazującjednoceśnietworącejąwar¶wydzieła:nRuchliwąarmiąmetafor,metonimii,antropomor-
fzmów,krótko,sumąludzkich¶osunków,którezo¶ałypoetyckoiretorycniewzmożone,pretransonowane
iupiększone,apodługimużytkowaniuwydająsięludowikanonicneiobowiązujące:prawdysązłudami,októ-
rychzapomniano,żenimisą,metaforami,któresięzużyłyiutraciłyzmysłowąsiłęwyrazu,monetami,których
powierchniasię¶arłaiktóreterazsątraktowanejakmetal,aniejakmonety”
.Tamże,s.189.
38
