Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza/Teoretycznerozprawyirozważaniaosztuce
własnościach.Nieoznaczato,żeusilnietęsknięza
minionąrzeczywistością,alechybanigdytwórczość
artystycznaidoświadczeniesztukiniestanowiłytak
złożonegoiskomplikowanegoDpolakrzyżującychsię
energii”,przytymtakambiwalentnego,bywidzieć
wsztucejedenznajważniejszychobszarówantroposfery,
wręczmetafizycznyinadprzyrodzony,azarazemDzaled-
wiemetajęzykbanalności”27.Wrezultacienadmiarpodaje
wwątpliwośćsensownośćuniwersalnychjakościsztuki,
anapewnoznaczącojekomplikuje.Sztukabowiem–jak
powiadaGrzegorzDziamski–wydajesięDsparaliżowana
przezwłasnebogactwoiniczymnieograniczonąwolność,
przezto,żedziałalnośćartystycznaprzybraćmożedzisiaj
dowolnąpostaćiwszystkietepostaciesądopuszczalne,
tolerowane,wypełniajątęsamąprzestrzeńkulturową”28.
Dawnewyodrębnieniapodległywięcznaczącymprze-
kształceniom,wimięskłonnościdopowiązańikontami-
nacji,syconejpragnieniem,bywszystkoobwołaćsztuką
iwewszystkimwidziećmożliwośćartystycznejinterwen-
cji29.IchociażDsugestywnatezaopotencjalnejartystycz-
nościkażdegoobiektuniemożeprzesłaniaćfaktów,które
niepotwierdzajątego,bysztukastopiłasięzcodzienno-
ściąiuległatymsamymzniesieniu,akażdybyłartystą”30,
tojednakwieszczyzdecydowanądeprecjacjęparadygma-
tycznejokreślonościwspółczesnejsztuki.Podrugie,
nieograniczonośćpotencjalnychobszarówestetyzacji
nieodmiennieredefiniujerównieżrozumieniesamej
sztuki.Wtymaspekciekolejneredefinicje–praktyczne
czydyskursywne(alezawszeintencjonalneihisto-
ryczne)–stanowiąwyłączniewypadkowehistorycznie
zmiennychprzesłanekikontekstów.Rozwiązania
doraźne,pozbawionejakichkolwiekuniwersalnychczy
ponadhistorycznychambicji.Wkonsekwencjirównież
zakreszwyczajowychpytańiforminterpretacyjnych
wymagareorientacjiorazuznania,iższtukawobszarze
kolejnychprzemianieksploracjiDzakażdymrazemsama
określapoleistotnychdlaniejformpercepcji”31.Po
trzecie,sztukaotwartanawszelkiegotypudoświad-
czenie,szczególnieocharakterzesytuacyjnymizdarze-
niowym,istotnierekonstruujetakżezagadnieniegranicy
dziełasztukiidoświadczeniaestetycznego.Wszelako
nieuchwytnośćparametrówwieludzisiejszychprojektów
artystycznych(twórczośćpartycypacyjna,performance,
instalacje,land-artitd.,aletakżeintertekstualność
współczesnegodziełasztuki)rozcieńczakonkretność
przedsięwzięcia,którestajesięcorazbardziejenigma-
tyczneiniejasne.Wefekcietegotypudziałańzakwestio-
nowanorównieżjednoznacznośćidentyfikacjimaterial-
negonośnikazwytworemigranicądzieła;ograniczającą
kształtsignifiantsubstancjęprzestanoidentyfikować
zramąigranicamiobiektu32.Ponowoczesnośćproblem
niewątpliwiepogłębia,alenieprzezwyciężasplotu
10
zależności,jakinieuchronniewiążeprocesyredefiniowa-
niazustanawianiemiprzekraczaniem.Więźtazyskuje
charakterzobowiązania:kolejnereinterpretacjeartystycz-
nościbędąwistociepomnażałyterytoriasztukiijedno-
cześnieprzekraczałyjejtymczasowepoledopóty,dopóki
nieobecnościmetanarracjiniewypełniąaksjonormatywne
regulacjebądźnieuznamy,żepodlegajączniesieniu,
sztukazatraciławłasnąautonomiczność,mieszającsię
zcodziennością.DŻarłocznie»połyka«więcsztukaswoje
zewnętrzneniegdyśkonteksty(odściangaleriipocząw-
szy),poszerzanieograniczenieniemalzakresmediów
wyrazowych,ustanawiając(wróżnychswoichaspektach,
wymiarach)coraztonowesłupkigraniczne–tylkopoto,
byjeniebawemznówprzesunąć”33.Mimotoprzekracza-
jącawłasnewarunkibrzegowesztukaczynireinterpreta-
cjęgranicynieodzowną,nawetjeśliwydajesiętoskom-
plikowane,asamegranicezłudne.Ontologiczna
nieokreślonośćwieluwspółczesnychrealizacjiwymaga
jednakprzeformułowaniadoświadczeniagraniciuznania
ichdynamicznejstrukturynieustannieDwychylonej
wprzyszłość”,rekonstruowanejmożliwościamiewoluują-
cejpraktykiartystycznej.Poczwarte–inatymtutaj
poprzestanę–kondensacjanowościipluralizmpostaw
rewidujątakżezwyczajoweizdroworozsądkoweprze-
słankiidentyfikacjidziełasztuki(założeniecechkonsty-
tutywnych).Cowięcej,znosząrównieżzasadność
stosowaniatypowychcharakterystyk,Dwktóreprzywyk-
liśmysztukęzazwyczajwyposażać”34.Równieproblema-
tycznieprzedstawiasięzagadnienieformy.Zachwianiu
podległawreszcieprawomocnośćiadekwatnośćestetycz-
nychorzeczeń,któreniestanowiąjużwystarczającej
isatysfakcjonującejlegitymizacjidzieła.Doniedawnaza
niebudzącewątpliwościuchodziłotwierdzenie,jakoby
(wspomnianawcześniejwkontekściegranicdziełasztuki)
substancjalnośćuprawomocniałakompletnośćitożsamość
obiektu.Konkretiokreślonośćmaterializacjiorazsposób
formalno-ekspresyjnegoustrukturowaniamiałyuwiary-
godniaćzarównosuwerennośćiniezawisłość,jak
izamkniętość,swoistośćikompletnośćwytworu.Zper-
spektywytradycyjnegoparadygmatuestetycznegodzieło
sztukiuchodziłozaodpowiednioukształtowanyprzed-
miot,rezultatindywidualności,formalnieistylistycznie
spójny,owłasnościachpotwierdzającychprzynależność
doklasyprzedmiotówartystycznych.Współczesna
wielopostaciowośćitransparadygmatycznośćsztuki
poddałyrewizjiteprzeświadczenia.Zasadnewobec
tradycyjnej(rękodzielnejiprzedmiotowej)ontologiidzieła
domniemanieniepowtarzalności,swoistościioryginalno-
ścidenotatumsztukiwydajesięobecniepozbawione
sensu,podobniejaktrwanieprzyesencjalistycznej
kwalifikacjiiwyłączniezmysłowoukierunkowanej
percepcji.
