Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza/Teoretycznerozprawyirozważaniaosztuce
kultury,która,nietylkoprogramowo,Deksponujewielo-
znaczność,nieostrośćiprzypadek.Usprawniamechanizm
wyboru,pozbawiającgożądłanowoczesnejagresji
ibezwzględnościprzemycanegowpojęciuprawdy”9,ale
isamaowąniepewnośćnieustanniemnoży.Atodlatego,
żeaktualność,choćDstanowiszczególniedoniosłą
wartośćprawdy”10,niejednokrotnieokazujesiębardziej
zagmatwanainierozpoznawalnaniżnajodleglejsza
przeszłość.Tymbardziej,żewspółczesnośćDzaciera
ostrośćkonturów,dzielącychdawniejzjawiskairzeczy,
decentralizujepodmiot,rozpraszawszelkieporządki;
zarazempoprzezswąotwartośćwchłaniawszelkie
impulsyżycia,niedyskryminującniczego[ś];złatwo-
ścią,wsposóbniejakonaturalny,posługujesiętechnologią
mediów,którewalnieprzyczyniająsiędodyfuzjijej
wątków”11.Przychodzinamzatemmierzyćsięzniepew-
nościąinieostrościądwóchpojęć.Zarównoprzedmiot
naszychrozważań(sztuka),jakikulturowaprzestrzeń
tychdywagacji(współczesność–kulturaponowoczesna)
stwarzająwieleteoretycznychdylematów,takwobszarze
refleksjiimtylkopoświęconej,jakiwzajemnychrelacji,
jakimpodlegają.Niedośćbowiem,żesamopojęciesztuki
okazujesięproblematyczneiwieloznaczne,szczególnie
wkontekścienieograniczonościdzisiejszejpraktyki
artystycznej,tojeszczepresjanowościDkurczyczas,który
zewzględunapewnąstabilnośćstrukturestetycznych
określamykażdorazowojakowspółczesny”12.
Obapojęciałączyjednaknietylkowyznaczonatytułem
tegotomurefleksyjnawięźinieodzownawzajemność
relacji,przejawiającasięnapoziomiezależnościmiędzy
dziełemakontekstem13,aszerzej:międzysztukąarzeczy-
wistościąkulturową,wktórejtapowstaje.Nietylko
wspomnianawpierwszymakapiciedyskusyjnośćobu
kategoriiiróżnorodnośćprzypisywanychimznaczeń.
Wpewnymsensiełączyjerównieżpytanieokondycję
współczesnejsztukiizarazemwspółczesnejkultury.
Atakżeniejednokrotniezbliżonediagnozymówiące
okryzysie,zapaści,niestabilności,nieokreślonościczy
Daksjologicznejpróżni”,oprzezwyciężaniuodrębności
irównaniuhierarchiidozera,aleteżkoncepcjeproklamu-
jącenieustannetransgresje,skłonnośćdorozpraszania,
dyfuzjiirozszczepienia,awprzypadkusztukinawet
wieszczącejejkonieciśmierć.Ale(bądźwreszcie)łączy
jetakżesymptomatycznydlaobunadmiar.Tak,jak
kulturawspółczesnajestkulturąnadmiaru–transgresji,
zapożyczeń,cytatów,kontaminacji,zawłaszczeń,wielości
stylów,mnogościiróżnościwjedności–takteższtuka
współczesnazdajesiępolemsynkretycznych,Dnadmiaro-
wych”ipluralistycznychpraktyk,rozmaitychkombinacji,
syntez,permutacjiizestawień.Pozostawiamprzedsta-
wionediagnozyzasadniczobezkomentarza,niemiejsce
tutajnapolemikęczywnikliwąanalizętowarzyszących
8
imzałożeń.Wspomnęjedynie,żeniepodzielamopinii
okońcu,atymbardziejośmiercisztuki.Nietrzeba
specjalniezajmowaćiinteresowaćsięsztuką,byzauwa-
żyć,iżciąglejeszcze–mimorozmaitychsztukopodob-
nych14transfiguracjiczypostępującejestetyzacjipotoczno-
ści–stanowionaważnyobszarwspółczesnej
rzeczywistościkulturowej.Niemożnajednakzapominać,
żetakieczyinnerozpoznaniaobecnejkulturyczysztuki
opierająsięnaidentyfikacjiokreślonychprzesłanek
iprzypisywanychimwłasności,stanowiącychpodstawę
odnośnychcharakterystyk.Achodzituowłasności
uznawanewobrębieokreślonejinfrastrukturyrozumie-
nia15,jakipanującychwspólnotinterpretacyjnych16.
Ztejteżperspektywy,aleteżwkontekścienaszkico-
wanychwcześniejdylematówsztuki(niepewności,
nieokreślonościipotencjalności)zasadniczymrysem
niniejszegotekstupragnęuczynićzagadnienienadmiaru
wsztuce.Spróbujmytedyprzemyśleć(przynajmniej
niektóre)dylematywspółczesnejsztukiorazdyskursu
osztucejakodylematynadmiaru,obfitościwszelkich
praktykiprojektów.Atrzebaotwarcieprzyznać,że
współczesnatwórczość,aściślej–praktykaartystyczna,
uwzględnianiespotykanądotądróżnorodnośćdziałań,
możliwości,artystycznychstrategii,koncepcyjnych
wariantówsztukiczyDparadygmatycznychzestawów”.
Charakteryzujejąnadmiarwynikającyzkumulatywności
kulturyartystycznej,zawłaszczającejwszystkoinierezyg-
nującejzniczego,azarazempozwalającejnafunkcjono-
waniewsposóbopcjonalnyirównoprawnyalternatyw-
nychpraktyktwórczych.Oferujewreszciesztuka,oczym
byłajużwcześniejmowa,przedsięwzięciairealizacje
będącenietylkoefektemtradycyjnegoDkształtowania
rękodzielnego”,lecztakżeDtechnicznegoielektronicz-
nego[ś]generowania”.Cowięcej,nawetwyraźnie
antytradycjonalistyczneprzedsięwzięciaiprojekty,które
identyfikowanoniegdyśjakometasztukę,antysztukę,
anarchosztukę,sztukęnegatywnączyparasztukę17,stały
siędziśczęściąpolasztuki.Wefekciedziałaniawyraźnie
opozycyjnewobecaksjologicznychfundamentówsztuki,
wtymnajbardziejobrazoburczerewolty,wistociejedynie
pomnażająparadygmatartystyczności.
SwegoczasuHans-GeorgGadamerpisałodoświadcze-
niudziełasztukijakooDwyzwaniurzuconymnaszej
zdolnościrozumienia”18.Gadamermyślałjednakoproble-
machprzekładuintersemiotycznego,onieprzezwyciężal-
nymoporzesztukiwobecmateriisłowa.Ichociażgłosił
ściśleztymzwiązanąpotrzebęapriorycznegodookreślenia
wiarygodnychgranicwiedzyipoznanianaukowego,nie
rezygnowałzwyzwania,jakimbyławerbalizacjaherme-
neutycznegodoświadczeniasztuki.Obecniewydajesię,że
tymwyzwaniemmogąbyćprzedewszystkimdylematy
stanowiącekonsekwencjenieograniczonejekspansywno-
