Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ja,Ty,Inny–dialog?
19
znajważniejszychtezbyłouznaniedoświadczeniajakoczegośbardziejzna-
czącegoniżpoznanie.Powstającewówczas(niezależnieodsiebie)koncepcje
krytykowałytepoglądy,któreujmowałyczłowiekajakopoznającypodmiot.
Myśląprzewodniąstałsięczłowiekijegorelacjazdrugimczłowiekiem.Dru-
giczłowiekzostałuznanyzafundamentalnąrealnośćdoświadczeniaemo-
cjonalnego,awieźirelacjaznimpodniesionadorangiczegośnajbardziej
pierwotnegoikardynalnegodlaczłowiekajakotakiegoijegoumiejscowienia
wświecie10.Przyczym,samookreśleniedrugiczłowiekprzezwybranychfi-
lozofówdialogujestróżnieujmowane.M.BuberstosujepojęcieTy,E.Le-
vinasInny(inne,inni),natomiastuJ.Tischneraspotykamysięzterminem
Zapytany-Pytający.
JedenznajbardziejznanychfilozofówdialoguMartinBubertwierdził,że
człowiekstajesięosobądopierowrelacjidoTy11,(ł)relacjajestwzajemnością.Moje
Tydziałanamnietak,jakjadziałamnanie12.(ł)Dopierogdyindywiduumuzna
drugiegowcałejjegoinnościjaksiebie,jakoczłowieka,iwtensposóbprzedrzesię
kudrugiemu,wtedy–wtymbliskimiprzemijającymspotkaniuprzełamieonoswoją
samotność13.
DlaBuberarelacjaJa-Tymacharakterpierwotny
jużwpierwotnymwydarzeniurelacjiwypowiadaon[człowiek–przyp.T.Ż.]pod-
stawowesłowoJa-Tywsposóbnaturalny,jakbyjeszczenieupostaciowany,awięc
zanimpoznałsiebiejakoJa,podczasgdypodstawowesłowoJa-Tostajesięmożliwe
dopierodziękizdobyciuowegopoznania,dziękioderwaniuJa.(ł)Jajestzawar-
tewpierwotnymwydarzeniurelacji,atozpowodujegowyłączności.Ponieważto
ostatniemożezistotyzawieraćwsobiejedyniedwóchpartnerów,człowiekaijego
Naprzeciwwichpełnejaktualności14.
BuberrelacjępomiędzyJaiTyujmowałwsposóbdwuwymiarowy.Jego
zdaniem,człowieksamdokonujepewnychwyborówrelacyjnych.flTyspoty-
kamnie.Lecztojawchodzęwbezpośredniąrelacjęznim.Relacjatowybór,
ajednocześniebyciewybranym,jestbiernaiaktywnazarazem”15.Zdaniem
tegofilozofa,toczłowieksamokreślarelacje,zjakimiwchodzizinnymiludź-
mi,asamarelacjapozwalamulepiejokreślićsamegosiebie.
CzłowiekstajesięJawrelacjidoTy.Naprzeciwpojawiasięiznika,wydarzeniarelacji
zagęszczająsięirozpraszają,awtejprzemiennościrośnieświadomośćniezmienne-
gopartnera,świadomośćJa16.(ł)Fundamentalnymfaktemludzkiejegzystencjijest
10J.Gara,Pedagogicznekontekstytezflozofidialogu,Człowiek–Niepełnosprawność–Spo-
łeczeństwo,2006,1,s.12.
11M.Buber,JaiTy,s.31.
12M.Buber,OJaiTy,s.45.
13M.Buber,Problemczłowieka,przekł.R.Reszke,Warszawa1993,s.126.
14M.Buber,OJaiTy,s.48-49.
15Tamże,s.42.
16Tamże,s.52.
