Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
AlbertMiściorak
Powiadasię,żemiastojeststałympunktemoparciawpowszechnymprzemi-
janiu.Towmieścieuwieczniasięnajbardziejdoniosłewydarzeniaibohaterów,
skrupulatnieprzestrzegapraktykupamiętniającychorazdbaichronimaterialną
spuściznę.Przeszłośćmożebyćzachowanaiprzekazananastępnympokole-
niomtylkowtedy,kiedyjestizolowanaichroniona,przedewszystkimprzed
działaniemczynnikówprzyrodniczych(tychożywionychinieożywionych),stale
podkopującychmiejskiedziedzictwomaterialno-symboliczne.Dlategowmieście
1wprzeciwieństwiedowsi,gdzierelacjeznaturalnymotoczeniemopierałysię
napewnejkomplementarności,korespondencjizcyklicznymrytmemnatury1
dążysięgłówniedoodgradzaniaodniej.Jesttopodstawowywarunekistnienia
miejskiejpamięciorazmiastajakotakiego.
Niedziwizatem,żeobecnośćprzyrody,zwłaszczatejspontaniczniewege-
tującej,odzawszewzbudzaławmieszkańcachmiastambiwalentneuczucia.
Wprawdzietowmieściezrodziłasiętęsknotazandziką”przyrodą(czegoprzy-
kłademsąogrodyangielskie),jednaknieustannymprzedmiotemtroskiwładz
miejskichwciążpozostajezachowaniebezpiecznegodystansuwobecniej.We
współczesnychmetropoliachndzika”przyrodapojawiałasięgłównieprzezprzy-
padek:znajdziemyjąwpowojennychruinach,postindustrialnychnieużytkach,
naperyferyjnychcmentarzach,alerównieżwlunaparkach1miejscachodużej
silefizycznej(isłabejmnemonicznej).Woczachwielustanowiąonesymbol
kulturowejorazfizycznejdegradacjiizapomnienia,dlategoczęstopoddawane
sąintensywnejrestauracji,konserwacjibądźprzekształceniu,cowiążesięzli-
kwidacjąpowstałejtamprzyrody.Aleczysłusznie?Czymiejscaterzeczywiście
nieposiadajążadnejmocyprzywoływaniaipodtrzymywaniawspomnień1tych
prywatnychizbiorowych?Czyobecnawnichprzyrodamawpływwyłącznie
negatywny?Amożestanowipewienhabitatdlahistoriinnieoficjalnych”,skry-
wającychowengesty,pozyisłowa”,zapomnianeinnieodziedziczone”,októrych
pisałCortázar?
Dotakiegospojrzenianaprzyrodęwmieściezachęcająwspółczesnestu-
diaantropologiczneiarcheologiczne,dotyczącemiejskichruininieużytków.
Pokazująone,żemiejscazwyczajowouznawanezaświadectwozapomnienia
mogąstanowićźródłoszczególnejpamięcioprzeszłościodrzuconejizbędnej,
przeszłości,którawciążjednaktrwa,wywierającistotnywpływnateraźniejszość1.
Przestrzenienzdominowane”przezprzyrodęsątakżeswoistympomostem,prowa-
dzącymkuprzeszłościwsposóbbardziejbezpośredni,boopartynienawiedzy
historycznej,alenazmysłowychkontaktachczłowiekazprzestrzeniąmaterialną.
PrzyjrzęsiętymzagadnieniomnaprzykładzielunaparkuConeyIslandwNowym
Jorku,żydowskiegocmentarzaWeißenseewBerlinieorazberlińskiegocentrum
historycznegoSpreeinsel.
1
Zob.m.in.T.EDENsor:IndustrialRuins:Space,AestheticsandMateriality.Oxford2005;
B.olsEN:Wobronierzeczy.Archeologiaiontologiaprzedmiotów.Warszawa2013.
