Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AlbertMiściorak
Gorkispoglądałnawyspęzpunktuwidzenianietylkointelektualisty,ale
równieżmieszkańcadużegomiasta.Niebędziechybanickontrowersyjnego
wstwierdzeniu,żewpercepcjinrdzennych”mieszkańcówwielkichmiastistnieje
pewiennawykmentalnywwartościowaniuimyśleniuoprzestrzenimiejskiej.
Jesttoraczejmilczącozakładaneniżuświadamianeprzekonanie,czymmiasto
jestwswejnistocie”,tzn.czymróżnisięodinnychobszarów:podmiejskichczy
wiejskich.Klasycysocjologiiiantropologii,MaxWeber,FlorianZnaniecki,Georg
SimmelorazRobertRedfield,stworzyli1każdynaswojąrękę1katalogstałych
cechtakiegontypuidealnego”miasta.Przypomnę,żeskładałsięnańm.in.kryty-
cyzm,indywidualizm,zróżnicowaniespołeczneizawodowe,wytwórstwo,usługi,
atakżepamięć4.Odczasuzałożeniapolistomiastobyłogwarantemzachowania
przeszłości5.Towmieściebudowanoprzestrzeniepubliczne,wktórychgłos
obywatelimógłzostaćusłyszanyizapamiętany.Towmieścietworzononarracje
natematwielkichpostaci,wydarzeńimyśliorazprzekazywanojenastępnym
pokoleniom.Towmieściewkońcuwznoszonoobiekty,któremiałybyćnie
tylkoużytkowane,alerównieżwidziane,awięcpodziwiane.Podziwtonicin-
nego,jakuznaniedlaniezwykłościiniepowtarzalnościzjawiskwpowtarzalnym,
cyklicznymnurcienatury,gwarantującerzeczomiichtwórcomsymboliczną
nieśmiertelność.Wtakimotonduchu”miastawychowanyzostałrównieżGorki,
mieszkaniecNiżnegoNowogrodu,MoskwyiBerlina6.
Wtejnidealnej”,upamiętniającejceszemiastamożetkwić,jaksądzę,jedna
zprzyczynoporuGorkiego.Tym,cowzbudziłownimodrazę,byłanietylko
4
Natentematzob.m.in.M.casTElls:Kwestiamiejska.Przeł.B.jałowiEcki,jlpioTrowski.
Warszawa1982;A.wallis:Socjologiawielkiegomiasta.Warszawa1967;L.MuMforD:TheCity
inHistory.Itsorigins,itstransformations,anditsprospects.Harmondsworth1975.
5
Towpolis,nwjegotrwałejwspólnocie,wyższejponadprzemijaniejednostekiichchwi-
lowejchwały,znajdujeimiębohatera,któremamuzapewnićnieśmiertelność,swebezpieczne
schronienie”.W.jaEgEr:Paideia.Formowanieczłowiekagreckiego.Przeł.M.plEZia,hlbEDNarEk.
Warszawa2001,s.162.WtymtoniewypowiedziałsiętakżePerykles(VI1Vwiekp.n.e.),który
1zaświadectwemTukidydesa1twierdził,iżpolisnależałowręczzałożyć,bynzapewnićwielkość
ludzkichczynówimowyorazutrwalićjeiupamiętnićbardziej,niżuczyniłtopoetawswym
dziele”.Cyt.za:H.arENDT:Wprowadzeniewpolitykę.W:Politykajakoobietnica.Red.J.kohN.
Przeł.WlMaDEj,MlgoDyń.Warszawa2007,s.152.
6
Niewątpliwiewdzisiejszychmiastachtenidealne”funkcjemiastauległyznacznemuosła-
bieniuzasprawąumasowienia,egalitaryzacjiipragmatyzacjiprzestrzenimiejskich.Współczesne
budowlecorazczęściejprojektujesiętak,abypółwiekupóźniejzastąpićjenowymibudowlami,
lepiejspełniającymiswojeużytkowefunkcje.RichardSennettzprzekąsemstwierdził,żenzasto
latludziebędąmiećwięcejmaterialnychpamiątekpoRzymieHadriananiżpoświatłowodowym
NowymJorku”.R.sENNETT:Ciałoikamień.CzłowiekimiastowcywilizacjiZachodu.Przeł.
MlkoNikowska.Gdańsk1996,s.284.Ajednaknieulegawątpliwości,żetomiastostanowi
wciążcentrumpamięcihistorycznejizbiorowej1townimpowstająnajrozleglejszeinajtrwal-
szensieciłączącedrobneepizody,prostenarracje,wgęstątkankęopowieścihistorycznej”,które
znajdująmaterializacjęwmiejskiejprzestrzeni:budynkach,ulicach,pomnikachitp.E.REwErs:
Zdarzeniewprzestrzenimiejskiej.W:Formyestetyzacjiprzestrzenipublicznej.Red.S.wojciEchowski,
alZEiDlEr-jaNisZEwska.Warszawa1998.
