Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przyrodawmieście:pamięćczyzapomnienie?ś
ConeyIsland
15
WczasieswojegopobytuwNowymJorkuwroku1906MaksymGorki
zwiedziłsławnądzielnicęrozrywkinaConeyIsland,dokądoddrugiejpołowy
XIXwiekuściągałytłumnieklasypracującezBrooklynu,Bronxuipobliskiego
Manhattanu.Miejscetowzbudziłownimgłębokądezaprobatę:
Miasto,którezoddaliwyglądamagicznieifantastycznie,okazujesięabsurdalnądżunglązde-
sek,tandetnympospiesznieskleconymdomkiemzabawdladzieci.Dziesiątkibiałychbudynków,
każdybezsensownieróżnyodpozostałych,wszystkiepozbawionechoćbycieniaurody.Zrobiono
jezdrewnaizamalowanoodłażącąbiałąfarbą,przezcowydajesię,żecierpiąnajakąśchorobę
skóry[ś]Wszystkojestodartedonagaprzezoślepiająceświatło.Blaskzalewakażdemiejsce,
nigdzieniemacienia[ś]Zwiedzającyjestoszołomiony;jegoświadomośćuginasiępodnaporem
jasności,myśliuciekajązgłowy.Stajesięcząsteczkąwtłumie2.
RemKoolhaas,któryprzytaczatęrelacjęwksiążceDelirycznyNowyJork,
komentujereakcjęGorkiegonastępująco:jestonawyrazemnieporozumienia,
któreczęstozachodziwzetknięciuelitarnegosmakuinteligentazpowszechną
wyobraźniąspołeczną.Uszłouwadzepisarza,żedlanmas”lunaparkmożepo-
siadaćswoistąwartośćiznaczenie,którewyrosłozichwłasnegodoświadcze-
nia.ConeyIslandoferowałoimbowiemmożliwośćuzupełnienianNiedoboru
Rzeczywistości”,wynikającegozcodziennegoiniełatwegożyciawmetropolii
1życiazwiązanegozmozołemirutynącodziennejpracy,życiazupełniezatem
odmiennegoodtego,którewiedliwnichintelektualiścipokrojuGorkiego.
Koolhaaszpewnościąniemylisięwswejocenie.Intelektualiścinierzadko
cierpiąnachorobę,którąWilliamJamesnazwałnpewnąślepotąwłaściwąisto-
tomludzkim”3.Pojawiasięonazawszetam,gdziepoczuciewartościśrodowiska,
wktórymsięwyrosło,górujenatylemocno,żeniemożliwestajesięzrozumienie
1czychoćbyakceptacja1innegośrodowiskaniżwłasne.
AleczywistociewidzenieGorkiegojestwyłączniezaślepieniem?Niewątpliwie
byłobytak,gdybyśmyzałożyli,żepunktwidzeniauczestnikalunaparkujesttąper-
spektywą,któraodpowiadanrzeczywistemu”wizerunkowiConeyIsland.Alenie
ma,oczywiście,jednej,nautentycznejrzeczywistości”tejwyspy.Takjakistnieje
rzeczywistośćuczestnika,którybierzeudziałwoferowanychtamatrakcjach,tak
samoistniejerzeczywistośćobserwatora,któryspoglądanańzdystansu,podda-
jącprzedmiotswojegooglądukrytyce.ObastanowiskaoświetlająConeyIsland
zdwóchróżnychstronichoćróżniąsięzasadniczo,sąwręczprzeciwstawne,
ostateczniedająrazempełniejsze,bardziejcałościowepojęcieotymmiejscu.
Przyjrzymysięzatemimbliżej.
2
R.koolhaas:DelirycznyNowyJork.RetroaktywnymanifestdlaManhattanu.Przeł.D.Żu-
kowski.Kraków2013,s.76.
3
Za:R.rorTy:Przygodność,ironiaisolidarność.Przeł.W.Jlpopowski.Warszawa2009,s.73.
