Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27
drzewa-ciała40zĆarjagiti(Cārya-giti,dalejCG)41.Kontekstjogicznynasuwateż
innerozwiązanie,wtradycjiGorakhymówisięonmieściepustki”(śdnyapurt)znaj-
dującymsięwczaszce.Nasieniezmienionewnektarnieśmiertelnościiwzniesione
poprzezcentralnykanał,wypełniaowąpustkę.WedługUpendranathaBhattaćarji,
nśunja”torównieżokreślenieśrodkowejnadiwtradycjijogicznej42.Trudnojednak
rozstrzygnąć,czytekstMukandadewymożeodnosićsięwmetaforycznysposóbdo
owegomiejsca,winnymfragmenciemówionondrzewiepragnień”(kalpa-vṛkṣa),
jednakjestonolokalizowanewokolicachnstawuboskiejmiłości”43.
Zastanawiająceiniejasnesąodniesieniadokrainikwiatów:Kaliṅgakalikā(npą-
czekKalingi”,czyliOrisy),Campakakalikā(npączekmagnolii”)orazKaṇakamallika
(npączekjaśminu”)44.Nasuwająsięskojarzeniazwyobrażeniamiśaktinapłatkach
lotosuzliteraturytantrycznej,równieżtychwdziełachwisznuitówsahadźija(dziew-
częta,śakti-pączkikwiatowe,czylimańdźari45).Byćmożesątookreśleniaróżnych
śaktizlokalizowanychwcielelubteżsąoneezoterycznymiimionamirzeczywistych
rytualnychpartnerek46siedzącychwkręgu47.Jakwidzieliśmywyżej,Ćampakakalika
utożsamianabyłazRadhą,apotwierdzałobytostwierdzenieMukundadewy,żeta
40
Obydwieinterpretacjeniewykluczająsię:istniejekorelacjasymboliczna:ciało-lingam-
drzewo.
41
CG,I.1.Por.analizęP.Kværnego(AnAnthologyofBuddhistTantricSongs:AStudyofthe
Caryagiti,Oslo,1977,s.41).DrzewowĆarja-gititorównieżumysł(CG,45:manaḥtaruḥ,podajęza:
Dohā-Gtti-KośaofSarahaPāda(ATreasuryofSonginDohāMātre)andCaryā-GttiKośa(ATreasury
oftheCāryaSongsofVariousSiddhas),RestoredText,SanskritChāyāandTranslation,wyd.iprzekł.
H.C.Bhayani,PrakritTextSociety,Ahmedabad1997).
42Zwanateżbrahmanādt,czylinadibrahmy,U.Bhattacarya,Bāṅglarł,s.261.
43
ARV
,154-155:seimdla-vṛkṣejalasiicidivāniśi,praphullitaseivṛkṣaphaletevakaśi...
44
UP.Dasapojawiająsię:kaligakānti,nblask,pięknoKalingi”icandrakānti,nblask,pięknoksię-
życa”.Określeniate,jakczynitoteżwswymtłumaczeniutegofragmentuHayes,odnosićsięmogądo
mistycznychmiejsc:nwioskaKalingaKalika”(G.A.Hayes,Guru)s…,s.52).
45
Np.ARV31,35,284,287.
46
Tantrycznetekstywiążąniejednokrotniejoginieirytualnepartnerkizkonkretnymiplemionami
imiejscami,któremożnalokalizowaćczęstowewschodnichIndiach.Mistycznageografia,projektująca
zewnętrznemiejscakultu(piṭha)nawewnętrzneciałoczłowieka(iodwrotnie),sprawia,żewzmianki
np.oOrisiewtekstachsahadźijamożnaodczytaćwielorako.Intrygującajestnp.pieśńCG4,gdzie
joginiporuszasięzManimula(maṇimdla,nkorzeńklejnotu”,dolnaćakra?)doOddijany(Oḍḍiyāna),
codoktórejmożnazgadywać,czyoznaczawyższecentraciałasubtelnego.Oddijana(Uddijana)zwy-
klekojarzysięzmitycznymbuddyjskimmiejscemleżącymprawdopodobniewpółnocno-zachodnich
Indiach,alespekulowanoteżnadjejlokalizacjąwOrisie:zob.M.Dyczkowski,op.cit.,s.103,passim,
R.M.Davidson,IndianEsotericBuddhism,ASocialHistoryoftheTantricMovement,NewDelhi:Motilal
Banarsidass,2004.Wwisznuizmiesahadźija(alerównieżwgłównymnuciewisznuizmugaudija)Orisa
odgrywaistotnąrolę,jestrównieżznanajakoważnecentrumtantryczne,zob.F.A.Marglin,Wifesofthe
God-King,TheRitualsoftheDevadasisofPuri,Delhi1989,passim.Por.teżHewadźra-tantrę,I.7.12
(Hevajratantra,TheConcealedEssenceoftheHevajraTantrawiththeCommentaryYogaratnamālā,
tłum.G.W.Farrow,I.Menon,Delhi2001).
47
G.A.Hayes,Guru)sł,s.70,przyp.43.Rytualnykrągtantryczny(cakra-pdja)jestwnaturalny
sposóbmetaforyzowanyjakokwiatzkoncentrycznieułożonymipłatkami,naktórychsiedząuczestnicy
rytuału-zarównokobiety,jakimężczyźni(krągtakimateżanalogiezrytuałamireligiiplemiennych).
Jednaktu,wlotosachwewnętrznegociałazwyklemówisięośakti,comożnawytłumaczyćinternaliza-
cjąkultuśaktipostulowanąprzezD.G.White(zob.idem,Kiss…,s.222-223).Możnadodać,żeteorie
sahadźijasąnastawionewdużymstopniunaurzeczywistnienieżeńskiegoaspektuczłowieka.
