Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Architekturamiast.RefleksjeoprzestrzenimiejskiejodXIXdoXXIwieku
11
przestawałyistnieć(NewHarmonywstanieIndiana14).Falangibudowane
naperyferiachmiast,choćpodyktowanewzniosłymiideami,byłysztucz-
nieodizolowaneodproblemówwielkichiprzemysłowychmiast,
,których
mieszkańcydomagalisiępoprawywarunkówpracy,zakazupracynieletnich,
wzrostuwynagrodzeń,działańnarzeczabstynencji,prawwyborczychdla
kobiet,poprawywarunkówsocjalnychiusługkomunalnych.Jednymztakich
małych,alerealnychipotrzebnychkrokówbyłyzdrojeuliczne.WLondynie
jużw1859rokupowstałoMetropolitanFreeDrinkingAssociation,zktórego
inicjatywywybudowanopierwsząfontannęulicznązwodąpitną.Umiesz-
czonojąwtymsamymrokuprzyHolbornHill,nabalustradziekościołaSt.
Sepulcher-without-Newgate,ajejpopularność(korzystałozniej7tys.ludzi
dziennie)zmobilizowałastowarzyszeniedobudowykolejnychzdrojówmiej-
skich,wczymupatrywanotakżeskutecznąwalkęznadmiernymspożyciem
alkoholu15.Zczasemideataznalazłazwolennikówwinnychkrajach.Jak
rozwijałasięonawParyżu–mieścienowoczesnymzasprawąprzebudowy,
jakiejdokonałbaronGeorgesEugèneHaussmann–ukazujeartykułCathe-
rineLuscinski,pt.ParyskiefontannyWallace’a.
Rewolucjaprzemysłowaznaczącowpłynęłanazdynamizowanieproce-
sówurbanizacji.W1904rokupojawiłasiękoncepcjaCitéIndustrielleToniego
Garniera,bazującanarozwojutechnikiitechnologii,alepodbudowanatak-
żeutopijno-społecznąwizjąświataHenriegodeSaint-Simona(1760–1825),
któryszczęściaczłowiekaupatrywałwnauceiprzemyśle16.Wjegoteorii
znajdowałasięinteresującawzmiankanatematkomunikacjipublicznej.
WedługSaint-Simonakolej„miałazlikwidowaćnarodowości,tworzącjedną
wielkąrodzinęczłowieczą”17.Współczesnespojrzenieudowadniazasadność
iprawdziwośćtejwizjisprzeddwustulat.ArtykułEwyMariiKido,zatytułowa-
ny:SztukanadworcachkolejowychwJaponiiiEuropiepogłębiatęrefleksję,
ukazującdodatkowokulturotwórcząrolęprzestrzenizwiązanychzmiastem
itransportempublicznym.
Prymitywnerolnictwo,surowewarunkiżycia,płacapozwalającajedynienapokrycie
kosztówpokoju,wyżywieniaiubrania–byłypowodemrozczarowaniaideamiFouriera
–C.Sears,TheNorthAmericanPhalanx:AnHistoricalandDescriptiveSketch.,JohnM.
PrysePrescott1886.
14KoloniazałożonaprzezsamegoRobertaOwenaw1825rokuijużw1829rokuzostała
porzuconaprzezmieszkańcówiprzestałaistnieć.
15http://www.drinkingfountains.org/(dostęp:20VII2020)
16W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii,t.3:FilozofiaXIXwieku–http://iklasyk.eu/wp-
content/uploads/2015/03/W.-Tatarkiewicz-Historia-Filozofii-Tom-III.pdf(dostęp30VII
2020)
17J.Wujek,MityiutopiearchitekturyXXwieku,Arkady,Warszawa1988,s.63.
