Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JoannaKucharzewska
tzw.BokuWschodniego.Wielegigantycznychsiedlikomunalnychpowstało
wUSA–np.osiedleGratiotwDetroit,HoughwCleveland,Cabrini-Gre-
enwChicago,itp.JednaktowłaśniewUSAnajszybciejdokonanorewizji
tejkoncepcjimieszkaniowej(wlatach60.XXwieku),coprzypieczętowano
spektakularnymwyburzeniemosiedlaPruitt-IgoewSaintLouis,Missouri
w1972rokuiRobertTaylorHomeswChicagow1998roku9.Wkrajach
skandynawskichbudownictwoz„wielkiejpłyty”odrzuconojużwlatach70.
XX,wkrajachEuropyŚrodkowejstałosiętowrazzuwolnieniemsprzeda-
żyrynkowejnapoczątkulat90.,tworzeniemprywatnychprzedsiębiorstw
budowlanychipośredniczącejsprzedażydeveloperskiej.Wpodsumowaniu
wystawyowymownymtytule„Betonowedziedzictwo.OdLeCorbusierado
blokersów”,zorganizowanejw2007roku,znalazłosięzdanie:„estetyczna
stronaosiedlizwielkiejpłyty,przezarchitektówimieszkańcówodbierana
negatywnie,winterpretacjiartystówukazujezwykleniezauważalnypoten-
cjał”10.Zniekształcony,popeerelowskiobrazwielorodzinnegoblokuiosiedla
wygenerowałynieznanepokładytwórczości–poezjiblokowej,filmówfabu-
larnych,muzykihip-hopowej,itp.11Równieżwzamieszczonymwniniejszym
tomieStudiówzarchitekturyNowoczesnejartykule–betonoweosiedlejest
odczarowaneiukazanewsposóbsensoryczny.
Wielorodzinneblokibyłymodernistycznymantidotumnaznienawidzo-
nąkamienicęczynszową,kojarzonązpoprzedniąepokąhistoryzmu,dobą
rewolucjiprzemysłowejimiastemwiściedickensowskimstylu.Pierwsze
pomysłypoprawysytuacjisocjalnejimaterialnejmieszkańcówpoddawali
socjaliściiutopiści.Towichgłowachzrodziłasięmyślżyciawspólnoto-
wego,uktóregopodstawległaideaegalitaryzmu.Wioskiowenowskieczy
falansteryCharlesaFourieramiałystaćsięsamowystarczalnymiwspólnotami,
wktórychokreślonaliczbaużytkowników(1200wprzypadkuteoriiOwena
i1600–2000wfalansterach12)pracowałanautrzymaniewspólnejwłasno-
ści,korzystałazindywidualnychdomostw,ajednocześniemiaładostępdo
przestrzenipublicznych.Pojedynczezrealizowaneprzykładyalboniespeł-
niałydokońcawyidealizowanychzałożeń(NorthAmericanPhalanx13),albo
9W.Graham,op.cit.,s.134–136.
10L.Klein,Powieśćoblokach,Architektura2007,nr9/156,s.24
11J.Kucharzewska,op.cit.,s.144.
12J.Słodczyk,Historiaplanowaniamiast,wyd.UniwersytetuOpolskiego,Opole2012,
s.343.
13Tonajdłużejdziałająca,do1972roku,fourierowskafalangawMonmouthCounty,
NewJersey.Obietnicedostatkuigodziwegożyciaokazałysięniemożliwedospełnienia.
