Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
JoannaKucharzewska
Etapyrozwojuwielkichświatowychmetropoliiprezentująbezpośrednią
iwzajemnązależnośćstrukturyarchitektonicznejikomunikacjimiejskiej.
WyraźniedajesiętozauważyćnaprzykładzieNowegoJorku.Tu,otwarcie
pierwszejliniimetra,w1904roku,pozwoliłonazintegrowanieniezależnie
rozwijającychsięstruktururbanistycznych,wobrębiesąsiednichhrabstw,
wjednącałość.RozwójNowegoJorkuwpierwszychdziesięcioleciachXX
wiekubyłspektakularny,swojefiliezakładałytuznamienitespółkiarchi-
tektoniczne,któredoświadczeniezdobywałykilkalatwcześniejwChicago
–np.d.H.BurnhamandCompany18.TowłaśnieDanielHudsonBurnham
byłautoremikonicznegobudynkuFlatironBuildingz1903roku–wówczas
najwyższegowieżowcaświata.Jednakbyłtodopieropoczątek„wyściguwy-
sokościowców”zahamowanyprzezwielkikryzysgospodarczy(1929–1933).
PierwszadekadaXXwiekutodlaNowegoJorkuokresprosperity,boomugo-
spodarczegoibudowlanego,któregosymbolembyływieżowceManhattanu.
Ojednymznich,wkontekścierozwijającejsięmetropolii,możnaprzeczytać
wartykuleLidiiGerc,zatytułowanymNowoczesnośćubranawgotyk–Wo-
olworthBuildingwNowymJorku.Wopracowaniutymponownieprzewija
sięwątekostrukturzemiastawyrosłejnabaziezdobyczytechnologicznych,
którejjednakniebyłobybezuporuwielkichwizjonerówepoki–wtymprzy-
padkuFrankaW.WoolworthaiCassaGilberta–gotowychzainwestować
całyswójmajątek,talentiwysiłek,obytylkoprzekroczyćkolejnąbarierę
wysokości,ozdobnościiprzepychu.NowyJork–przyczółekNowegoŚwia-
ta,przyciągałkolejnefaleimigrantówzwabionychwyobrażeniemolepszym
życiu,tworzącwielokulturowąstrukturęspołeczną,którautożsamiającsię
znowymmiejscem,jednocześniepielęgnowałarodzimątradycjęeuropejską.
Specyfikamultikulturowegomiastatozagadnieniezłożoneibarwne,
adobrympolembadawczycheksploracjijestLwów.To„miastoozmien-
nej,nieuchwytnejosobowości,Lwówjestkrólemmetamorfoz.Tutajznany
wszystkimnapójdzielisięnaczajiherbatę,tutajkawamożebyćpoturecku
lubpowiedeńsku,obokalfabetułacińskiegojestcyrylica,obokkościoła
rzymskokatolickiego–kościółprawosławny...”19iżydowskasynagoga.Ar-
tykułJurijaBiriulowaDawnaarchitekturażydowskaweLwowie:okresyikie-
runkirozwojuprzedstawiamiastozperspektywyspołecznościżydowskiej,
alewwielowiekowymujęciu.Dziękitakiejmetodologiiudałosięzarysować
różnorodnośćarchitektonicznychrozwiązaństylowychodśredniowieczado
18Th.Hines,BurnhamofChicagoArchitectsandPlanner,TheUniversityofChicago
Press,NewYork1974,s.271
19R.Salvadori,Pejzażemiasta,ZeszytyLiterackie,Warszawa2006,s.50.
