Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poznawczej,wktórejkonstytuujesięwiedza,otylezadaniemszczegółowymjestopis
poszczególnychrodzajówrelacjipoznawczej,czytowodniesieniudopercepcji,do
refleksjilubteżdowiedzyzawodnej.Dlategoteżzsystematycznegopunktuwidze-
niafenomenologiapoznaniajestgałęziąlubdziedzinąszczegółowąfenomenologii
wogóle,podobniejakmówisięoteoriiwiedzyjakodziedziniefilozofii.
Terminnfenomenologia”,któregohistoriasięgadoXVIIIwiekuifilozoficznej
szkołyChristianaWolfa(1679-1754),współcześnieodnosisiędozasadniczoróż-
nychpropozycjiteoretycznych,niepozwalającnajegościsłeokreślenie4.Takwestia
niejesttujednakdecydująca,ponieważwaspekciehistorycznymprzedstawionetu-
tajrozumieniefenomenologiipoznaniazasadniczopodążazaustaleniamiEdmun-
daHusserla(1859-1938).Filozoftenwielokrotnieinaprzestrzeniwielulatpowracał
4Wieloznacznośćpojęciafenomenologiijestwzasadzieodzwierciedleniemzłożonegorozwo-
jutegonurtufilozofiinaprzestrzenikilkuostatnichstuleci.Chociażźródełideifenomenologii
możnadoszukiwaćsięwfilozofiistarożytnej,samterminnfenomenologia”,jaktwierdziMar-
tinHeidegger(1889-1976),n[ś]powstałzapewnewszkoleWolfa”M.Heidegger,Bycieiczas,
przeł.,przedmowaiprzyp.B.Baran,Warszawa1994,s.40.Tezęostarożytnychźródłachfenome-
nologiibroniąm.in.MichaelLandmanniNatalieDepraz,zob.M.Landmann,SocratesasaPre-
cursorofPhenomenology,nPhilosophyandPhenomenologicalResearch”2(1)(1941),s.15-42;
N.Depraz,Zrozumiećfenomenologię.Praktykakonkretna,przeł.A.Czarnecka,Warszawa2010,
s.203-206;HuaVII,8-17;XXVII,13-17,81-87;XXXV,50-55.Uznajesię,żeterminunfenome-
nologia”porazpierwszyużył(wformierzeczownikowejiwkontekścieściślefilozoficznym)Jo-
hannHeinrichLambert(1728-1777),którywdzieleNeuesOrganon(1764)proponujezamien-
niestosowaćnazwęnfenomenologia”zwyrażeniemnnaukaopozorze(Schein)”,przyczymce-
lemtejnaukimabyćdostarczenieśrodkówdlaunikaniapozoruidladojściadoprawdy;wrezul-
taciefenomenologiamaokreślaćto,cowkażdymrodzajupozorujestrzeczywisteiprawdziwe,
ostateczniepozwalajączmienićpozórwrzeczywistośćisamąprawdę,zob.J.H.Lambert,Vorre-
de,[w:]tenże,NeuesOrganonoderGedankenüberdieErforschungundBezeichnungdesWahren
unddieUnterscheidungvonIrrtumundSchein.ErsterBand,Leipzig1764,s.[v]oraztenże,Neu-
esOrganonoderGedankenüberdieErforschungundBezeichnungdesWahrenunddieUnterschei-
dungvonIrrtumundSchein.ZweiterBand,Leipzig1764,s.421-422.Tezęopierwszymudoku-
mentowanymfilozoficznymużyciuterminunfenomenologia”przezLambertaprzedstawiaHer-
bertSpiegelberg,TePhenomenologicalMovement.AHistoricalIntroduction,thirdrevisitedand
enlargededition,withthecollaborationofK.Schuhmann,Dordrecht,Boston(MA),London1994,
s.11.PoautorzeNeuesOrganondopojęciafenomenologiinawiązywaliImmanuelKant
(1724-1804)orazKarlLeonhardReinhold(1757-1823),GeorgWilhelmFriedrichHegel
(1770-1831)iErnstMach(1838-1916).Przeglądzmianznaczeniaterminunfenomenologia”utych
myślicieliprzedstawiaKarlSchuhmann,nPhänomenologie”:EinebegrifsgeschichtlicheReflexion,
nHusserlStudies”1(1984),s.34-42.DopieronaprzełomieXIXiXXwiekupojęciefenomenologii
wpisanowściślejszeramyteoretyczne.Dzisiajprzyjmujesię,żenadprojektemfenomenologiipra-
cowalirównolegle,leczniezależnieodsiebieWilliamJames(1842-1910),MaxScheler(1874-1928)
orazAlexanderPfänder(1870-1941)iHusserl.Wpolskiejtradycjirecepcjifenomenologiiutrwa-
liłosięujmowanietejfilozofiialbojakoruchu,czyteżprądulubkierunkufilozoficznego,którego
źródełdoszukujesięwkoncepcjiHusserla,albojakopewnejokreślonejnaukiimetodyfilozoficz-
nej,którapowszechniewiązanazhasłemnpowrotudorzeczysamych”izroszczeniemdobyciaści-
słąnaukąpoleganateoretycznieniezaangażowanymopisietego,coijaksięprezentuje.obaokre-
śleniamająjednakcharakterhasłowyiwymagająbliższegozdefiniowania.
9
